احساس گناه چیست – دلایل ایجاد و نحوه رهایی از آن

همه ما می توانیم خود را در وقوع اتفاق های گذشته مقصر بدانیم و دچار عذاب وجدان و احساس گناه کنیم. احساس گناه در برخی شرایط طبیعی است و باعث می شود  فرد اشتباهش را جبران کند و از انجام کارهای آسیب زا جلوگیری کند.

احساس گناه با این که حسی آسیب زا است ولی می تواند انگیزه ای برای عذرخواهی و جبران رفتار اشتباه باشد. اما اگر فرد نتواند از این احساس گناه گذر کند و دائم در حال سرزنش خود باشد زمینه بیماری های مانند افسردگی در او ایجاد می شود.

در این مقاله به بررسی این نوع از احساس گناه می پردازیم و راه های درمان آن را بر می شماریم

احساس گناه چیست؟

احساس گناه حسی منفی است که مانند احساس شرم و خجالت یک حس آزار دهنده به شمار می رود. به دلیل وجود احساس گناه فرد خود را سرزنش می کند.

احساس گناه می تواند بنا به دلایلی مانند آسیب به دیگران یا انجام کاری ناپسند رخ دهد. یا حتی به خاطر افکاری که معتقدند اشتباه است. اگر این احساس ادامه پیدا کند و با آن به صورت منطقی برخورد نشود فرد در گذشته مانده  و این حس خودسرزنشی او را از پا در می آورد.

احساس گناه کارکردهای مثبتی هم دارد اما آن چه که ما در مورد آن صحبت می کنیم آن است که فرد در تمامی اتفاق ها خود را مقصر دانسته و سرزنش می کند. این یک وضعیت خطرناک برای انسان است که زمینه بروز افسردگی اضطراب، وسواس را در افراد ایجاد می کند

دلایل احساس گناه

به چه دلیل احساس گناه می کنیم؟ چه چیزهایی باعث می شود این حس آزاردهنده در درون  ما ایجاد شود؟ احساس گناه دلایل زیادی می تواند داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم:

فشار اجتماعی

ممکن است مردم کارهای شما را قضاوت کنند و به شما احساس گناه بدهند. این باعث شود شما احساس گناه کرده و خود را سرزنش کنید.

اضطراب

در بسیاری از موارد خود را به صورت منفی ارزیابی می کنیم و این باعث حس ناکافی بودن به ما داده و احساس گناه کرده و دچار اضطراب می شویم.

والدین سختگیر

افرادی که در کودکی والدین سختگیری داشته اند که آن ها را به خاطر کوچکترین کار سرزنش می کردند در بزرگسالی دچار احساس گناه زیاد و طولانی مدت می شوند.

همچنین سختگیری و کمال گرایی والدین نیز می تواند به کودکان احساس گناه داده و آن ها را در بزرگسالی دچار مشکل کند. این افراد همیشه حس می کنند کار اشتباهی را انجام داده اند و خود را سرزنش می کنند.

مذهب

مذهب نیز از قوی ترین عواملی است که می تواند در افراد احساس گناه را ایجاد کند. در برخی از ادیان از احساس گناه برای نشان دادن اشتباه بودن کار استفاده می شود. اگر فرد مطابق با این آموزه ها رفتار نکند درگیر احساس گناه می شود و خود را مستحق عذاب می داند.

فرهنگ

فرهنگ نیز از مواردی است که می تواند احساس گناه را در افراد ایجاد کند. برخی اعمال به خاطر این که مغایر با هنجارها و فرهنگ جامعه است ناپسند محسوب شده و فرد در صورت انجام آن می تواند درگیر احساس گناه شود.

افسردگی

افسردگی از احساس گناه ناشی می شود و در این حالت فرد خود را به خاطر اشتباهی سرزنش می کند. این سرزنش نامتناسب بوده و  بیشتر از اندازه خود اشتباه است.

درمان احساس گناه و رهایی از آن

چگونه از احساس گناه رها شویم؟ در ادامه راهکارهایی به شما می گوییم که باعث می شود به صورت منطقی به این احساس گناه برخورد کرده و از آسیب های روانی جلوگیری کنید

مقابله

شما می توانید با احساس گناه کنار بیایید. آن را مدیریت کنید در ادامه برخی از استراتژی هایی را برمی شماریم که با آن می توانید احساس گناه را مدیریت کنید:

تغییر وضعیت

برای این که از حالت احساس گناه خارج شوید باید از تمرکز خود بر روی موارد منفی دست بردازید و به این فکر کنید که چه چیزهایی باعث می شود احساسات سرزنشگر را رها کنید.

خود را ببخشید

بخشیدن خود از قوی ترین راه هایی است که می تواند شما را از احساس گناه رهایی ببخشد. بخشش خود به معنای بی مسئولیتی در قبال اعمال اشتباه نیست بلکه به این معنا است که اگر کار اشتباهی انجام داده اید آ نرا جبران کنیم و پس از آن از احساس گناه گذر کنید.

با یک مشاور صحبت کنید

با توجه به آثار مخرب احساس گناه شما می توانید با یک دوست در این باره صحبت کنید. حمایت اجتماعی نقش زیادی در رهایی از حس گناه دارد. اگر دوستی ندارید یا نمی توانید در این مورد با کسی صحبت کنید مشاور محرم راز است و می تواند با تخصص خود شما را راهنمایی کند.

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

درمان شناختی – رفتاری قسمتی از روان درمانی است که در آن فرد افکار منفی را که  احساس گناه در شما ایجاد می کند شناسایی کرده و آن ها را با نگاه منطقی می بینید. پس از آن با کمک درمانگر، افکار منفی و نگرش غلط فرد با افکار واقع بینانه و مثبت جایگزین می شود.

با این روش بهتر می تواند افکار احساسات و نگرش های خود را درک کند. هنگام رخ دادن اتفاقی که احساس گناه را در شما زنده می کند شما به خوبی با آن مقابله می کنید و از ایجاد احساس گناه جلوگیری می کنید.

 دارودرمانی

اگر احساس گناه شما آن قدر قوی است که تبدیل به وسواس شده و زندگی شما را از حالت نرمال خارج کرده است. روانپزشک به شما داروهای  ضد افسردگی یا ضد اضطراب تجویز می کند.

چگونه در دور باطل احساس گناه گیر نکنیم؟

• دلایل احساس گناه خود را بیابید
• اشتباه خود را قبول کنید
• اشتباهتان را اصلاح کند
• اگر به کسی صدمه زده اید جبران کنید
• به یاد داشته باشید هیچ کس کامل نیست و همه می توانند اشتباه کنند
• خود را ببخشید و دوست بدارید

در پایان

احساس گناه یکی از احساسات منفی است؛ که به طور طبیعی در افراد به دلیل ارتکاب عملی ناپسند یا آسیب به دیگران ایجاد می شود. کارکرد این احساس در افراد، جبران اشتباه و مسئولیت پذیری است. اما چنان چه این احساس آن قدر زیاد شود که فرد همیشه خود را سرزنش می کند و ارتباطات خود را از دست می دهد، آسیب زا است و باید با نگاه منطقی به آن نگاه شده و مدیریت گردد.

اگر درگیر احساس گناه هستید و نمی توانید از آن گذر کنید مشاوره روانشناسی می تواند به شما کمک کند. شما می توانید با روانشناسان مرکز مشاوره هم اندیشان صحبت کنید و در این مورد راهنمایی کنید.

چنانچه برای مشاوره حضوری وقت کافی ندارید می توانید با مشاوره تلفنی مشکل خود را حل کنید.

برای استفاده از مشاوره تلفنی هم اندیشان با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

عوارض احساس گناه طولانی مدت چیست؟

افسردگی و اضطراب و وسواس

آیا احساس گناه دائمی وسواس به حساب می آید؟

بله، هر فردی می تواند اشتباه کند افراد می توانند بیشتر اشتباهاتشان را جبران کنند و هر گناه یا خطایی حتی در دین قابل بخشش است. فردی که احساس گناه دائمی دارد با افکار آزاردهنده خود و دیگران را آزار می دهد.