اختلال حسی در کودکان چیست؟ علائم و نحوه درمان

درمان اختلال حسی در کودکان معمولاً شامل کاردرمانی میشود که با معرفی یک رژیم غذایی حسی و چالش های یکپارچگی حسی که مغز را برای پاسخ متفاوت به تحریک حواس بازآموزی می‌کنند، همراه می گردد.

هر کودک مبتلا به اختلال حسی (یا اختلال پردازش حسی) نیازها و مشکلات حسی منحصر به فردی دارد. اولین اقدام برای درمان  این اختلال این است که مشخص شود کودک به کدام حواس بیش از حد یا کمتر از حد معمول حساس میباشد.

درمان اختلال حسی ممکن است شامل تغییراتی در سبک زندگی نیز باشد. در ادامه به بررسی اختلال حسی در کودکان و علائم، نحوه پیشگیری و درمان آن خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.

اختلال حسی چیست

اختلال حسی یا همان اختلال پردازش (یکپارچگی حسی) وضعیتی است که به پردازش اطلاعات حسی مغز تأثیر میگذارد، اطلاعات حسی شامل چیزهایی است که کودک می بیند، می شنود، بو می کند، می چشد یا لمس می کند است. اختلال حسی میتواند بر تمام حواس کودکان یا فقط یک حس آنها تأثیر بگذارد.

اختلال حسی معمولا به این معنی است که شخص بیش از حد به محرک هایی، حساس است که سایر افراد حساس نیستند. اما این اختلال میتواند اثر معکوس نیز ایجاد کند. به این طریق که محرک های بیشتری لازم است تا فردی که اختلال حسی دارد را تحت تاثیر قرار دهد.

کودکان بیشتر از بزرگسالان به به اختلال حسی مبتلا میشوند، اما بزرگسالان نیز ممکن است علائمی داشته باشند. در مبتلایان بزرگسالان، به احتمال زیاد این علائم از دوران کودکی وجود داشته است. با این حال، بزرگتر ها راه هایی را برای مقابله با این اختلال ایجاد کرده اند که به آنها اجازه میدهد که این اختلال را از دیگران پنهان نمایند.

علائم و نشانه های اختلال حسی

اختلال حسی میتواند یک حس یا چند حواس را تحت تاثیر قرار بدهد. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است نسبت به صداها، لباس ها و بافت و نوع غذا بیش از حد معمول واکنش نشان دهند، یا برعکس ممکن است نسبت به ورودی حسی واکنش کمتری نشان دهند که این واکنش کمتر باعث می شود که به دنبال انجام کارهایی با هیجان بیشتری باشند، مانند پریدن از جاهای بلند یا تاب خوردن بیش از حد در هنگام تاب بازی.

اینگونه نیست که کودکان مبتلا به اختلال حسی فقط یکی از حالت ها را داشته باشند، این احتمال وجود دارد که حساسیت بیش از حد و حساسیت کمتر از حد معمول را با هم داشته باشند.

کودکان دارای اختلال حسی ممکن است بیش از حد حساس باشند خصوصیت هایی دارند که  این خصوصیات ها عبارتند از:

• لمس های آهسته را شدید احساس میکنند.
• خوردن برخی غذا ها باعث میشود عق بزنند.
• فکر میکنند لباس بیش از حد خش یا خارش دارد.
• فکر میکنند میزان نور موجود در محیط خیلی زیاد است.
• فکر میکنند صدا های معمولی خیلی بلند هستند.
• تعادل ضعیفی دارند یا دست و پا چلفتی به نظر میرسند.
• از تاب بازی میترسند.
• مشکلات رفتاری دارند.

گاهی اوقات این علائم با مهارت های حرکتی ضعیف نیز مرتبط هست، کودک ممکن است در نگه داشتن مداد یا قاشق و قیچی مشکل داشته باشد، همچنین ممکن است در بالا رفتن از پله ها مشکل داشته باشد یا تون عضلانی پایینی داشته باشد و تاخیر زبانی نیز داشته باشد.

در کودکان بزرگتر، این علائم ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس آنها شود که این امر میتواند باعث انزوای اجتماعی و حتی افسردگی او شود.

کودکان دارای اختلال حسی که ممکن است کمتر حساس باشند خصوصیت هایی دارند که این خصوصیات ها عبارتند از:

• نمیتوانند آرام بنشینند.
• به دنبال هیجان هستند مثلا دوست دارند از ارتفاع بپرند.
• بدون آنکه دچار سرگیجه شوند میتوانند بچرخند.
• از نشانه های اجتماعی استفاده نکند.
• حریم شخصی را نمیتوانند تشخیص دهند.
• دوست دارند همه چیزرا گاز بگیرند یا بجویند.
• به دنبال تحریک بصری مانند وسایل الکترونیکی هستند.
• مشکلات خواب داشته باشند.
• وقتی صورت یا بینی شان کثیف میشود، متوجه آن نمیشوند.

چه چیزی باعث اختلال حسی میشود

پزشکان نمیدانند چه چیزی باعث اختلال حسی میشود. آنها در حال بررسی یک پیوند ژنتیکی مرتبط با احتمال بروز این اختلال میباشند. محققان با یک مطالعه در سال 2006 روی دوقلوها نشان دادند که حساسیت بیش از حد به نور و صدا ممکن است به خاطر یک جز ژنتیکی باشد.

برخی از پزشکان نیز معتقدند که ممکن است بین اوتیسم و اختلال حسی ارتباطی وجود داشته باشد. پس میتوان از نتیجه تحقیقات محققان به این نتیجه رسید که بزرگسالانی که مبتلا به اوتیسم هستند، احتمال بیشتری برای داشتن فرزندان مبتلا به اختلال حسی دارند. اما توجه به این نکته مهم است که اکثر افرادی که این اختلال را دارند اوتیسم ندارند!.

اختلال حسی چگونه تشخیص داده میشود

والدین ممکن است متوجه شوند که رفتار کودکشان غیر معمولی است، اما بیشتر والدین دلیل آن را نمیدانند. از صحبت کردن درباره رفتار فرزندتان با مشاور یا پزشک نترسید، متخصص مربوطه ممکن است شما را به یک کاردرمانگرمعرفی کنید.

این متخصصان می توانند فرزند شما را از نظر اختلال حسی ارزیابی کنند. کار درمانگر احتمالا تعامل کودک شما را در موقعیت‌های مختلف مشاهده خواهد کرد و از کودک شما سوالاتی خواهد پرسید. همه این موارد به تشخیص کمک می کنند.

چگونه باید از اختلال حسی پیشگیری کنیم

به دلیل اینکه هنوز منشا اصلی بروز این اختلال شناخته نشده است، نمیتوان از بروز آن جلوگیری کرد.

درمان اختلال حسی در کودکان

درمان اختلال حسی در کودکان معمولا به معنای کار با یک کاردرمانگر بر روی فعالیت هایی است که به بازآموزی حس ها کمک میکند. بسیاری از درمانگران از رویکرد یکپارچگی حسی استفاده میکنند که در یک محیط کنترل ‌شده و محرک شروع میشود و بر آسان تر کردن مدیریت این اختلال برای مدیریت در زندگی روزمره تمرکز دارد.

رویکرد یکپارچگی حسی از فعالیت‌های سرگرم‌ کننده و محرک برای به چالش کشیدن حواس بیماران استفاده میکند بدون اینکه آن ها را بیش از حد تحت تأثیر قرار دهد یا تحریک را به احساس شکست تبدیل نماید. با گذشت زمان، هدف بر گسترش این پاسخ های آموخته شده و مناسب در خارج ازجلسات درمانی به خانه، مدرسه و زندگی است.

درمان ممکن است شامل یک (رژیم حسی) باشد که در آن فعالیت‌ها به شیوه‌ای ملایم و سرگرم ‌کننده به منظور کاهش طیفی از احساسات بیان میشوند. این رویکرد در مورد بیمارانی که در خانه تمرین میکنند موثرتر میباشد.

بسته به حواس تحت تأثیر قرار گرفته شده، درمان ممکن است شامل موارد زیر نیز باشد:

• گفتاردرمانی
• فیزیوتراپی با استفاده ازرویکرد های یکپارچگی حسی،
• بینایی درمانی برای بهبود مهارت های حرکتی چشم مخصوص کودکانی که در خواندن یا نوشتن مشکل دارند،
• شنوایی درمانی، مخصوص کودکانی که مشکلات حسی شنوایی دارند در این روش از کوذکان میخواهند در حین انجام سایر وظایف حرکتی مانند راه رفتن روی یک خط صاف، به فرکانس ها و الگوهای مختلف صدا گوش دهند تا مغزشان را تحریک کنند،
• روان درمانی، برای کودکانی که به دلیل اختلال حسی دچار اختلال اخلاقی یا اضطراب شده اند.

درمان اختلال حسی در کودکان با تغییرات سبک زندگی

برخی از مبتلایان میگویند، وقتی رویکرد درمانی را با درمان های دیگر مانند طب سوزنی انجام میدهیم به کاهش علائم اختلال حسی کمک میکند، اگرچه تحقیقات انجام گرفته اثربخشی این رویکرد کلی را تایید نمیکند.

در کنار طب سوزنی: مسواک زدن، یا پروتکل Wilbarger،ماساژ سر و مانیپولاسیون نیز به عنوان درمان های مکمل برای برخی افراد مفید بوده است. هر نوع درمان جایگزین باید تحت نظارت یک درمانگر متخصص انجام شود.

یکی دیگر از روش های موثر برای درمان اختلال حسی سازماندهی حسی است،سازماندهی حسی سیستمی است که برای اولویت بندی نیازهای فرد بیمار و ایجاد محیطی طراحی شده است که نقاط قوت را به حداکثر رسانده و چالش ها را نیز به حداقل برساند.

این سیستم شامل اولویت ‌بندی کارها در مراحل کوتاه است که قرار گرفتن در معرض حسی را که بیمار به وسیله آن به راحتی تحریک می‌شود، محدود میکند. بعنوان مثال:

1. لباس‌های شسته شده را به اتاق بیاورید
2. لباس‌ها را به گروه‌هایی جدا کنید
3. لباس‌ها را در سبدهایی که علامت‌گذاری شده‌اند قرار دهید.

یا استفاده  از هدفون های مسدود کننده صدا نیز ممکن است به تنظیم نویزهای محیطی کمک کنند، مانند سایر ابزارهایی که برای کاهش حالت تهاجمی محرک ها طراحی شده اند. پوشیدن لباس های بدون برچسب و گشاد نیز میتواند موثر و کمک کننده باشد؛ قرار دادن یک کیسه معطر در جیب خود برای پوشاندن بوهای آزاردهنده نیز میتواند راهکار خوبی باشد.

در پایان

اختلال حسی وضعیتی است که در آن کودکان به طور معمول به صداها، بوها، بافت ها و سایر محرک ها پاسخ نمی دهد. آنها ممکن است به قدری به موسیقی متن فیلمی حساس باشند که نتوانند در یک تئاتر بنشینند، یا آنقدر نسبت به محرک‌ها بی‌حساس باشند که تمام تلاش خود را بکنند تا آن را جستجو کنند.

در این مقاله با اختلال حسی و جوانب مختلف آن آشنا شدیم همچنین با درمان های این اختلال را هم بررسی کردیم، جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت راهنمایی های موثر از مشاوران مجرب میتوانید از طریق این شماره 9099071985 با متخصصین مرکز مشاوره هم اندیشان تماس گرفته و راهنمایی های لازم در این زمینه را دریافت کنید؛ موفق باشید.

سوالات متداول

آیا درمان اختلال حسی در کودکان با دارو امکان پذیر است؟

برای درمان اختلال حسی در کودکان استفاده از دارو توصیه نمیشود.

اختلال حسی در کودکان چه  علائمی دارد؟

کودکان مبتلا به اختلال حسی ممکن است نسبت به صداها، لباس ها  و یا نوع غذا بیش از اندازه واکنش نشان دهند، جزئیات کامل در این خصوص در این مقاله ذکر شده است.