پرخاشگری در نوجوانان و علل آن چیست + راه های پیشگیری و درمان

اگر به دوران نوجوانی خود فکر کنیم، بسیاری از ما به خاطر می آوریم که خیلی وقت ها از دست پدر و مادرمان عصبانی شده ایم، یا حتی گاهی اوقات بر سر آنها فریاد زده ایم.

می توان گفت پرخاشگری در نوجوانان، بخشی کاملاً طبیعی از رشد او است.

در نظر داشته باشید اگر فرزند نوجوان شما، مرتباً پرخاشگری می کند، این می تواند مشکلات زیادی را برای شما و خانواده ایجاد کند؛ لذا هرچه سریعتر باید اقداماتی را ترتیب بدهید.

در ادامه با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید تا پیرامون موضوع پرخاشگری در نوجوانان و راه های پیشگیری و نحوه برخورد با رفتار آنان را مورد بررسی قرار دهیم.

پرخاشگری چیست؟

پرخاشگری و رفتارهای پرخاشگرانه زمانی انجام می شود که فرد در رسیدن به اهدافش با مانع مواجه شود.

در واقع پرخاشگری در پاسخ به ناکامی ایجاد می شود. بعد از بروز این رفتارهاست که فرد به طور موقت تسکین می یابد، اما پس از گذر زمانی احساس پشیمانی خواهد کرد.

دلایل پرخاشگری نوجوانان چیست؟

علل مختلفی برای پرخاشگری در نوجوانان وجود دارد؛ که در ادامه چند عامل اساسی آن عبارتند از:

• تغییر در سطح هورمون های جنسی

یکی از دلایل پرخاشگری در نوجوانان را می توان، تغییرات هورمونی دانست. این تغییرات که معمولا هم بخشی از روند طبیعی رشد هستند، می توانند روی خلق و خوی فرد تاثیر بگذارند.

• پرخاشگری از دوران کودکی

گاهی اوقات رفتار پرخاشگرانه نوجوانان تنها مختص این دوران نمی باشد و این رفتارها از همان کودکی در فرد وجود داشته است؛ اما با رسیدن به سن نوجوانی و بروز فاکتورهای دیگر، این پرخاشگری بیشتر به چشم می آید.

• ضربه به سر

گاهی اوقات بداخلاقی و پرخاشگری نوجوانان ریشه در آسیب های مغزی دارد. همچنین فاکتورهای ژنتیکی و تنبیه جسمی و فیزیکی کودک، هم از مواردی است که می تواند باعث بروز رفتار پرخاشگرانه در نوجوانان شود.

• سوء استفاده جنسی

یکی دیگر از علل پرخاشگری نوجوانان، سو استفاده جنسی است. نوجوانانی که از کودکی در معرض آزار و تجاوز جنسی بوده اند و این اتفاق تلخ را تجربه کرده اند، خشونت و پرخاشگری بیشتری را از خود نشان می دهند. برای غلبه بر این مشکل، با فرزندان خود صحبت کنید.

• مصرف مواد مخدر یا الکل

مصرف الکل یا مصرف مواد مخدر، بر عملکرد مغز تأثیر منفی می گذارد و می تواند در رشد سالم مغز اختلال ایجاد کند. این عامل می تواند باعث تصمیم گیری ضعیف، پرخاشگری و… شود.

• حساسیت غذایی

در برخی از کودکان و نوجوانان، حساسیت غذایی می تواند منجر به طیف وسیعی از مسائل از جمله رفتار پرخاشگرانه، تحریک پذیری، بیش فعالی، اضطراب، خستگی و موارد دیگر شود. برخی از رایج ترین ترکیبات آلرژی زا غذایی، شامل گلوتن، لبنیات، شکر و… است.

از دیگر علل ایجاد پرخاشگری نوجوانان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• علایق آن ها نادیده گرفته می شود.
• به نوجوان توهین می شود.
• با لحن تحکم آمیز با او صحبت می شود.
• مجبور کردن او به انجام کارهایی که تمایلی به انجام آن ها ندارد.
• وجود پارامترهای ژنتیکی و سابقه پرخاشگری در خانواده

به خاطر داشته باشید که رفتار خود شما می تواند وضعیت پرخاشگری فرزندتان را بهبود بخشد، یا اوضاع را بدتر کند؛ بنابراین مهم است که یک الگوی خوب برای نوجوان خود باشید.

اگر همیشه با خشونت، پرخاشگری و به شکلی تهاجمی رفتار کنید، و به نوجوان خود بگویید که این کارها را انجام ندهد، مطمئنا به حرف شما گوش نخواهد داد.

تفاوت پرخاشگری در دختران و پسران

عصبانیت و پرخاشگری در هر دو جنس دختر و پسر می تواند رخ بدهد آن چه این دو را از هم متمایز می کند آن است که پسرها بیشتر از خشونت جسمانی بیشتر استفاده می کنند در مقابل دختران از جدال های لفظی بیشتر برای اعمال قدرت و نشان دادن عصبانیت استفاده می کنند.

تاثیر محیط در بروز پرخاشگری نوجوانان

خانواده و مدرسه در حالت کلی محیط می تواند در پرخاشگری نوجوانان نقش داشته باشد. وجود مشکل در رابطه  نوجوان با والدینش از مهمترین عوامل پرخاشگری است نوجوانی که در خانه امنیت روانی را حس نمی کند و پی در پی از سوی خانواده مورد تحقیر و تنبیه قرار می گیرد برای دفاع از خود دست به پرخاشگری می زند.

والدین سعی می کنند بیش از پیش بر روی فرزند فشار وارد کنند که این تاثیر مخربی دارد  همچنین وجود تنش در خانواده و مشکلاتی مانند طلاق والدین می تواند این پرخاشگری را ایجاد کند.

در مدرسه نیز معلمان با رفتارهای نادرست و فشار می توانند زمینه ساز رفتارهای پرخاشگرانه در نوجوانان باشند.

والدین و معلمان باید شیوه های درست تری را در پیش بگیرند و با افزایش آگاهی در مورد نوع رفتار با نوجوانان از بروز رفتارهای پرخاشگرانه جلوگیری کند.

آثار مخرب پرخاشگری در زندگی نوجوان

اگر نوجوان با رفتارهای توهین آمیز مواجه شود به تدریج فکر می کند دنیا جای عادلانه ای برای زندگی نیست و برداشت های غلط از زندگی خواهد داشت.

همچنین رفتارهای نادرست باعث می شود نوجوان حس کند که درک نمی شود این باعث می شود به تدریج از جمع خانواده و مدرسه فاصله بگیرد و دچار انزوا شود.

از خطرناکترین پیامدهای پرخاشگری در نوجوانان می توان به ایجاد زمینه بزهکاری در آنان اشاره کرد.

با نوجوان پرخاشگر چگونه برخورد کنیم؟

برخورد مناسب در مواجهه با رفتار پرخاشگرانه نوجوانان، از اقدامات اولیه جهت کنترل و کاهش میزان رفتار پرخاشگری در آنان است.

برخی از این اقدامات و برخورد ها، بشرح زیر هستند:

• سعی کنید آرام و مسالمت آمیز رفتار کنید، شما باید بدون تهدید کردن، قوی باشید.
• اطمینان حاصل کنید که زبان بدن شما نشان دهنده تمایل شما برای گوش دادن به حرف های او است.
• از خیره شدن به چشمان فرزندتان خودداری کنید و با مهربانی در مقابل او قرار بگیرید.
• اگر مشاجره ای از کنترل خارج شد، به فرزند خود توضیح دهید که بهتر است نیم ساعت دیگر دوباره صحبت کنید تا اوضاع آرام شود.
• در رفتار با نوجوان پرخاشگر به خاطر داشته باشید که نوجوانان نمی دانند چگونه عصبانیت خود را کنترل کنند و این می تواند آنها را ناامید و وحشت زده کند.
• گاهی اوقات، پرخاشگری نوجوانان می تواند به خشونت تبدیل شود. اگر فرزندتان با عصبانیت به شما یا کسی یا چیز دیگری حمله می کنند، در درجه اول ایمنی را در نظر داشته باشید.
• به فرزندتان بگویید که خشونت او غیرقابل قبول است و تا زمانی که آرام نشود از او دور خواهید شد.
• به او فضا بدهید.
• هنگامی که فرزندتان آرام شد، در مورد آنچه اتفاق افتاده با او صحبت کنید.
• روراست و شفاف باشید.
• فرزند شما باید بداند که باید به مرزهایی که تعیین کرده اید، پایبند باشد، و هر نوع خشونت غیرقابل قبول است.
• با مسئولین مدرسه او صحبت کنید.
• برای پیدا کردن یک راه حل مناسب در برابر پرخاشگری در نوجوانان، حتما با مدرسه او تماس بگیرید. شما باید بفهمید که  آیا رفتار او در مدرسه هم پرخاشگرانه است یا نه.
• از اعمال خشونت علیه نوجوان خود اجتناب کنید.

از دیگر برخوردهای مناسب با نوجوان پرخاشگر، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شرایط نوجوانان را درک کنید و به آن ها امنیت بدهید.
• به دلایل خشم نوجوانان پی ببرید.
• از نوجوانتان بابت کارها و مسئولیت هایی که انجام می دهد تشکر کنید.
• هرگز او را تحقیر نکنید و سعی کنید درست رفتار کنید.
• او را با کسی مقایسه نکنید.
• از تنبیه بدنی بازخواست کنترل و نصیحت او جدا خودداری کنید.
• در محیط خانواده آرامش  ایجاد کنید.
• از نقاط قوت او در جمع تعریف کنید.
• مدیریت خشم به آن ها یاد بدهید.
• عوارض خشمگین شدن را به او توضیح دهید و بگویید عصبانیت مشکلی را حل نمی کند.
• به حریم خصوصی او احترام بگذارید و نظارت نسبی را جایگزین کنترل کنید.
• بهتر است شما در مقام والدین یا معلم در ابتدا یک دوست مورد اعتماد و دلسوز باشید که نوجوان می تواند در مورد مسائل اش با شما صحبت کند.
• از یک مشاور و روانشناس کمک بگیرید.

چند علامت که نشان می دهد عصبانیت نوجوان شما خارج از کنترل است!

اگر نگران میزان عصبانیت و سرکشی فرزندتان هستید، اولین قدم درک علامت های غیر معمول می باشد. اگر فرزند شما یک یا چند مورد از رفتارهای که در ادامه ذکر خواهیم کرد را از خود نشان می دهد، به احتمال زیاد به اختلال پرخاشگری در نوجوانان مبتلا است که نیاز به کمک خارجی دارد.

 این رفتارها عبارتند از:

• خشونت فیزیکی
• مشاجره زیاد با والدین، ​​خواهر و برادر، معلم و یا همسالان
• طغیان های عاطفی منظم، که ممکن است شامل فریاد زدن یا تند حرف زدن باشد.
• تفکر و رفتار غیرمنطقی
• قلدری
• تهدیدهای کلامی
• رفتارهای پرخاشگرانه با دیگران یا حیوانات
• خودآزاری

هر یک از رفتارهای فوق یک هشدار است که نشان می دهد فرزند شما علاوه بر حمایت شما، به درمان حرفه ای و مشاوره هم نیاز دارد.

برای مشاوره و درمان پرخاشگری فرزند نوجوان خود، می توانید با مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. برای گرفتن وقت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

چگونه از پرخاشگری نوجوانان پیشگیری کنیم؟

• تفاوت عصبانیت و رفتار پرخاشگرانه را به او توضیح دهید و به او بگویید عصبانیت عادی است اما رفتار پرخاشگرانه نه
• مهارت های تعاملی را به نوجوان خود بیاموزید. به او یاد بدهید چگونه با مسائل و مشکلاتش کنار بیاید.
• به او مهارت های خودمدیریتی آموزش دهید.
• مهارت های مقابله ای را به او یاد بدهید. می توانید از یک مشاور برای این امر کمک بخواهید.
• به او مهارت های حل مسئله یاد دهید تا در زمان بروز مشکل، با اعتماد به نفس بیشتری به حل مسئله بپردازد.

راه هایی برای درمان پرخاشگری نوجوانان

خوشبختانه، شما به عنوان والدین، چندین گزینه برای مدیریت، کنترل و درمان پرخاشگری نوجوانان دارید.

برخی از این موارد به شرح زیر است:

• مشاوره

نوجوان خود را برای مشاوره فردی به یک روانشناس معرفی کنید. توصیه می شود با متخصصان آموزش دیده و دارای مجوز صحبت کنید. این می تواند باعث شود که نوجوان شما مسئولیت رفتار خود را بر عهده بگیرد و همچنین مشکلات روابط خود را برطرف کند.

اگر به دنبال یک مشاوره مفید هستید، همکاران ما در مرکز مشاوره هم اندیشان می توانند با تجربه و تخصصی که دارند، بهترین راه حل ها را به شما ارائه کنند. برای اطلاع بیشتر با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

• مشاوره خانواده

این می تواند ایده خوبی باشد که تمام خانواده را در مشاوره مشارکت دهیم. صحبت کردن با یکدیگر و درمانگران حرفه ای و آموزش دیده می تواند بسیار مفید باشد.

این کار می تواند درگیری ها و مشکلاتی را که باعث ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه در فرزندتان می شود، برطرف کند. همچنین در این جلسات شما نحوه برخورد با نوجوان پرخاشگر و بی ادب را یاد می گیرید.

• دارو درمانی

اگر نوجوان با مشکل روانی یا عصبی مانند صرع یا افسردگی تشخیص داده شود، مصرف داروهای تجویزی مناسب می تواند پرخاشگری را کاهش دهد.

• ایجاد قراردادهای رفتاری

شما می توانید با نوجوانان خود قراردادهای رفتاری تنظیم کنید و آنها را مجبور کنید مسئولیت رفتار خود را بر عهده بگیرند. در این قرارداد رفتارهای مثبتی را که از او انتظار دارید و پاداشی را که برای این رفتارها در نظر دارید، ذکر کنید.

البته سعی کنید چیزهای مادی را به عنوان پاداش ارائه ندهید.

• قوانین خانه

مجموعه ای از قوانین را در خانه ترتیب دهید که فرزند شما بخواهد یا نخواهد، باید آنها را رعایت کنند. قوانین را واضح بیان کنید؛ همچنین به فرزند خود اطلاع دهید که در صورت تخطی از قوانین، مجبور است عواقب آن را تحمل کند.

• تکنیک هایی برای کسب آرامش

تکنیک های آرامش بخش را به فرزندتان آموزش دهید تا با استفاده از آنها با استرس کنار بیاید؛ و به او بیاموزید که هنگام عصبانیت و استرس، از این تکنیک ها استفاده کند.

نتیجه گیری

اکنون که دانش کافی را درباره علل و نحوه رفتار با نوجوان پرخاشگر و بی ادب را فرا گرفتید، مطمئناً می توانید علائم اولیه را در فرزند خود تشخیص دهید.

نکته مهم این است که این علائم را نادیده نگیرید و نوجوان خود را به مشاوره دعوت کنید و حامی او باشید، زیرا این بیشترین چیزی است که فرزند شما به آن نیاز دارد!

اگر فرزند شما در دوره نوجوانی است و رفتارهای پرخاشگرانه زیادی دارد که شما نمی توانید دلیل آن را تشخیص دهید، با مشاوران مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. این مرکز با سابقه، به همراه مشاوران باتجربه خود، به شما در برخورد با نوجوانتان کمک کرده و از تنش های شما می کاهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

بهترین رفتار با نوجوان پرخاشگر چگونه است؟

به خاطر داشته باشید که رفتار خود شما می تواند وضعیت پرخاشگری فرزندتان را بهبود بخشد یا اوضاع را بدتر کند. بنابراین مهم است که یک الگوی خوب برای نوجوان خود باشید.

چرا نوجوانان پرخاشگری می کنند؟

دلایل مختلفی برای پرخاشگری در نوجوانان وجود دارد از جمله سابقه سو استفاده جنسی، اختلال ADHD, اختلالات خلقی، اختلالات رفتاری و…

چگونه با فرزند پرخاشگر رفتار کنیم؟

سعی کنید آرام و مسالمت آمیز رفتار کنید، شما باید بدون تهدید کردن، قوی باشید. اطمینان حاصل کنید که زبان بدن شما نشان دهنده تمایل شما برای گوش دادن به حرفهای او است. از خیره شدن به چشمان فرزندتان خودداری کنید و با مهربانی در مقابل او قرار بگیرید.