نشخوار فکری چیست و چه تفاوتی با وسواس دارد؟

آیا تا به حال درگیر افکار منفی شده اید که دست از سرتان بر نمی دارند؟ ساعت ها در این افکار غرق شده اید که نه تنها شما را به نتیجه نمی رسانند بلکه وقت و انرژی را از شما می گیرند؟ افکار منفی برای انسان دردسر ایجاد می کند و اگر ادامه پیدا کند می تواند انسان را به افسردگی دچار کند و قدرت حل مسئله را از او بگیرد.

یکی از مواردی که به افکار منفی و مرور آن مرتبط است نشخوار فکری است به این معنا که گاهی یک فکر منفی را آن قدر در ذهنمان مرور می کنیم که به چالش تبدیل می شود و ما را با مشکلات جدی روبه رو می سازد.

در ادامه به نشخوار فکری پرداخته و از عوارض و درمان های آن صحبت می کنیم

‎‌نشخوار فکری چیست؟

فردی که مبتلا به نشخوار فکری است به صورت بیش از حد به مسائل منفی گذشته یا به یک تجربه منفی خاص می اندیشد. برای مثال فردی که در اثر وقوع اتفاقی مبتلا به تروما شده و نمی تواند از فکر کرد به آن دست بردارد. نشخوار فکری می تواند علامتی برای تشخیص بیماری های روانی باشد و یا خود باعث شود فرد دچار مشکلات روانی شود.

تفاوت نشخوار فکری با وسواس فکری

• وسواس به افکار منفی تکرار شونده ای گفته می شود که به طور ناخواسته با فرد است. اما نشخوار فکری می تواند ارادی یا غیرارادی اتفاق بیوفتد.
• وسواس، اختلالی روانی است و به فرآیند حساب شده ای برای درمان نیاز دارد. نشخوار فکری اختلال روانی به حساب نمی آید.
• افرادی که افسردگی دارند، وسواس در آن ها دیده نمی شود اما افسردگی محصول نشخوار فکری بوده و بیشتر افرادی که افسردگی دارند دچار نشخوار فکری نیز هستند.
• وسواس شدیدتر از نشخوار فکری اتفاق می افتد و مبتلایان را بیشتر دچار پریشانی می کند.
• افکاری که در نشخوار ذهنی در ذهن فرد می چرخد منطقی است اما در وسواس فکری نه.
• افکار نشخوار فکری در مورد گذشته و حال یا آینده است اما در افکار مزاحم مربوط به وسواس فقط فرد به حال و آینده است.

علت بروز نشخوار ذهنی چیست؟

بسیاری از عوامل می تواند زمینه ساز بروز نشخوار فکری شود. رخدادهای گذشته و نگرانی هایی مربوط به زمان حال و آینده می تواند این افکار مزاحم را در فرد ایجاد کند.

موارد زیر می تواند زمینه افکار مزاحم باشد :

• تجربیات تلخ
• ترومای عاطفی یا جسمی
• استرس زیاد غیرقابل کنترل
• نگرانی در مورد آینده
• نگرانی و ترس خاص مانند فوبیا
• عزت نفس پایین
• اعتماد به نفس کم
• کمال گرایی
• تغییر ناگهانی در روند زندگی

    نشخوارهای ذهنی باعث بروز چه اختلالات و آسیب‌هایی می‌شوند؟

اگر نشخوار فکری ادامه پیدا کند می تواند زمینه ساز برخی از بیماری ها و اختلالات روانی باشد.

در ادامه به برخی از این اختلالات اشاره می کنیم:

افسردگی

نشخوار فکری تاثیر زیادی در بروز افسردگی دارد. علت این تاثیرگذاری بالا این است که افکار منفی تاثیر مخربی در توانایی حل مسئله افراد می گذارد و باعث می شود فرد نتواند مسائل خود را حل کند. نشخوار فکری باعث تداوم افسردگی اساسی است و فرد افکاری مانند بی کفایتی و نارضایتی از خود را مرور می کند.

اضطراب

اضطراب علت اصلی ایجاد نشخوار فکری است و افرادی که درگیر اضطراب زیادی هستند ریسک درگیری با نشخوار فکری در آن ها بالا است. افرادی که اختلالات اضطرابی دارند ممکن است دچار نشخوار فکری نیز باشند.

وسواس فکری یکی از اختلالات روانپزشکی است که در آن فرد افکار و رفتارهای تکرار شونده ای دارد که باعث آزار خود و دیگران می شود. در وسواس فکری فرد افکار مزاحمی را به صورت غیر ارادی در سر می پروراند. نشخوار فکری اگر درمان نشود در نهایت به وسواس فکری می انجامد. همچنین نشخوار فکری طولانی مدت باعث فوبیا و اسکیزوفرنی نیز می شود.

راه‌های پیشگیری و درمان نشخوار فکری

در ادامه به برخی از راه‌هایی که می‌توانید برای رهایی از نشخوار فکری امتحان کنید، اشاره می‌کنیم:

ذهن آگاهی

آگاه شدن از افکاری که در لحظه در ذهن خود در حال مرور آن هستیم راهی بهتر برای متوقف کردن نشخوار فکری است. زمانی که متوجه می شوید فکری منفی را بارها در ذهن خود می چرخانید باید فکری به حال آن کنید و آگاهی خود را بر روی محیط یا با توجه به تنفس خود متمرکز کرده و این جریان فکری منفی را متوقف کنید.

اختصاص زمان معین

شما می توانید به جای این که همیشه به نگرانی های خود فکر کنید و در کارهای روزمره تا اختلال ایجاد کنید زمان مشخصی را به فکر کردن در مورد نگرانی ها اختصاص دهید. هر زمانی که فکری منفی به سراغ شما آمد به خود یادآوری کنید در فرصتی معین به آن فکر خواهید کرد.

تغییر توجه

شما می توانید از فرآیند نشخوار فکری به نفع خود استفاده کنید. افکار منفی که در نشخوار استفاده می کنید را به افکار مثبت و نتایجی که می خواهید در زندگیتان ایجاد شود تبدیل کنید.

بدترین احتمال

شاید در نگاه اول این روش عجیب به نظر برسد اما فکر کردن به بدترین احتمال ممکن می تواند افکار منفی را کم کند.

در هنگام مواجهه با افکار مزاحم این دو سوال را بپرسید:

1. بدترین اتفاق ممکن چیست؟
2. آیا می توانم آن را اداره کنم؟

به احتمال زیاد پاسخ شما به سوال دوم بله است چرا که توانایی های انسان زیاد است. در غیر این صورت به افرادی فکر کنید که می توانند به شما در حل این مشکل کمک کنند.

نوشتن افکار

این روش که به تخلیه ذهن نیز شهرت دارد می تواند به سازمان دهی افکارتان کمک کند. شما می توانید افکار مزاحم را بر روی کاغذ بیاورید با این کار خواهید دید با نوشتن آن ذهنتان خالی شد و پریشانی شما کاهش یافت و رفته رفته راه حل ها خود را نشان دادند.

کشیدن کاریکاتور

کشیدن کاریکاتور از روش های خلاقانه ای است که می توان از شر افکار منفی خلاص شد. کارکرد آن به این صورت است که با تبدیل اتفاق تلخ را به شکل طنز و دیدن آن از زاویه طنز از شدت منفی بودن آن بکاهید.

شناسایی مشکل و ایجاد راه حل

ابتدا نیاز است مشکل را بشناسید از خود بپرسید مشکل چیست؟ آن را بروی کاغذ بنویسید پس از آن یک نقشه راه ترسیم کنید و به مشکل خود به دید یک مسئله نگاه کنید و یک راه حل عملی برای آن پیدا کنید. هر قدم را مشخص کنید این دقت باعث میشود نشخوار فکری متوقف می شود.

تقویت مهارت حل مسئله

تقویت مهارت حل مسئله از مواردی است که می تواند برای مدیریت نشخوار فکری بسیار موفقیت آمیز باشد. به این علت که نشخوار فکری فقط باعث آشفته شدن فرد می شود و راه حلی برای حل مسئله ارائه نمی دهد. جهت فکری خود را عوض کنید به جای پرسیدن سوال «چرا باید این اتفاق می افتاد؟» از خود بپرسید « ره حل این وضعیت چیست؟»

    کمک تخصصی بگیرید

کمک گرفتن از یک روانشناس می تواند در کنترل این افکار منفی کمک زیادی به شما کند. یک روانشناس با روش های عمیق تری مانند روان درمانی و دارو درمانی (در موارد حاد) می تواند به شما یاری می رساند.

در پایان

نشخوار فکری به افکار منفی مزاحمی گفته می شود که در ذهن فرد ایجاد می شود. این افکار را می توان کنترل و مدیریت کرد، برخلاف وسواس فکری که در آن افکار مزاحم به صورت غیرارادی در ذهن فرد مرور می شود.

اگر به نشخوار فکری چار هستید و راه رهایی از آن را نمی دانید مشورت با یک روانشناس می تواند به شما کمک زیادی کند. روانشناسان مرکز مشاوره هم اندیشان به شما در کنترل و مدیریت آن کمک زیادی می کند. برای استفاده از مشاوره تلفنی هم اندیشان با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

نشخوار فکری در صورت ادامه یافتن چه بیماری های روانی را به همراه دارد؟

افسردگی

کشیدن کاریکاتور چه کمکی به توقف نشخوار فکری می کند؟

فرد با کشیدن کاریکاتور مسئله را با دید طنز نگاه کرده و از شدت منفی بودن آن می کاهد.