اختلال پرخوابی چیست و چه علائمی دارد؟ + نحوه درمان آن

یکی از اختلالات خواب، پرخوابی یا هایپرسومنیا است که هم می تواند شامل اختلال خواب آلودگی در طول روز، EDS باشد و هم به خوابیدن های طولانی شب گفته می شود.

در واقع افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، در طول شبانه روز بیشتر از 10 ساعت می خوابند و بعد از بیدار شدن نیز احساس خستگی دارند.

افراد مبتلا به این بیماری در محیط کار یا هنگام رانندگی خواب آلود هستند و همین مساله می تواند باعث بروز مشکلات زیادی در آنها شود.

برای آشنایی بیشتر با این اختلال، علائم و نحوه درمان آن، توصیه می کنیم که حتما این مقاله را بخوانید.

پرخوابی یا هایپرسومنیا چیست؟

پرخوابی یا هایپرسومنیا یعنی اینکه فرد در طول روز بیش از اندازه احساس خواب آلودگی کند یا اینکه در شبانه روز بیشتر از 9 ساعت بخوابد. افرادی که با این اختلال زندگی می کنند، در طول روز در مکان های نامناسب و در موقعیت های مختلف مجبور به خوابیدن می شوند.

این افراد ممکن است که در محل کار، هنگام مصرف غذا، مکالمات تلفنی و… خوابشان ببرد. اکثر این افراد خواب طولانی مدت دارند و صبح ها مشکل بیدار شدن از خواب را نیز دارند. برخی از آنها صبح موقع بیدار شدن از خواب طولانی، باز هم احساس گیجی و خواب آلودگی دارند.

افراد مبتلا به این اختلال در طول هفته حدودا 70 ساعت می خوابند و صبح ها به سختی از خواب بیدار می شوند. البته آنها احساس می کنند که تمام شب را بیدار بوده اند.

البته پرخوابی می تواند به دلیل بیماری هایی مانند افسردگی، قطع تنفس در زمان خواب، کم کاری تیروئید و… نیز باشد که اگر هیچ کدام از این موارد نبود، این مشکل یک اختلال روانشناختی است که باید به آن از نگاه روانشناسی پرداخته شود.

علل اختلال پرخوابی کدامند؟

از مهم ترین علل بروز این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استعمال مواد مخدر و الکل
• استفاده از داروهای خواب آور یا قطع آنها
• استعداد ژنتیکی برای پرخوابی بدون علت محیطی
• بیماری هایی مانند: ام اس، افسردگی، آنسفالیت (Encephalitis)، کم کاری تیروئید، صرع، چاقی و…

توجه داشته باشید که پرخوابی می تواند نشانه یک بیماری دیگر باشد. مثلا خواب سنگین می تواند علامتی بر بیماری سندرم کلاین لوین (Kleine-Levin) باشد که این سندرم یک بیماری عصبی است و در مردان بزرگسال دیده می شود.

علائم اختلال پرخوابی کدامند؟

از مهم ترین علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خواب آلودگی در طول روز
• مشکل در بیدار شدن در صبح ها
• احساس گیجی یا سرگردانی در زمان بیداری
• افزایش مدت خواب تا 18 – 14 ساعت در شبانه روز
• اضطراب، استرس و عصبانیت
• کمبود انرژی و انگیزه
• بی قراری و تحریک پذیری
• افکار یا گفتار تند و آرام
• کاهش اشتها و لاغری
• تضعیف یا اختلال در حافظه
• نیاز به خواب در طول روز
• اختلال در عملکرد در خانواده، روابط اجتماعی، شغلی و…

انواع اختلال پرخوابی

روان پزشکان طبقه بندی های مختلفی برای هایپرسومنیا ارائه دادند که این طبقه بندی در حال تکمیل است. اما در حالت کلی پرخوابی را به دو نوع پرخوابی اولیه و ثانویه تقسیم بندی کرده اند

پرخوابی اولیه

دلیل این اختلال بیماری های جسمی نیست و به انواع زیر تقسیم بندی می شود:

نارکولپسی نوع ۱

این نوع از پرخوابی در بین افراد 10 تا 25 ساله شایع است این افراد دچار فلج خواب و توهم نیز می شوند.

این نوع از نارکولپسی با ضعف عضلانی ناشی از احساسات همراه است(کاتاپلکسی) همراه است و دلیل عمده آن پایین بودن هیپوکرتین (ماده شیمیایی مغز و مایع مغزی نخاعی) است.

نارکولپسی نوع ۲

این نوع معمولا در نوجوانی شروع می شود. نسبت به نوع 1علایم کمتری دارد. کاتاپلکسی ندارد و هیپوکرتین نیز سطح طبیعی خود را دارا است.

سندرم کلاین-لوین

این نوع از پرخوابی نادر که به سندرم زیبای خفته نیز مشهور است بیشتر مردان جوان و پسران نوجوان را درگیر می کند و شامل دوره های پرخوابی شدید توام با اختلالات روانی است. فرد در طول این مدت ممکن است اتفاقات مهم زندگی خود را از دست بدهد.

دوره های پرخوابی می تواند تا 10 روز طول بکشد و در طول سال چندین بار تکرار شود.

هیپوخوابی ایدیوپاتیک

در این نوع از پرخوابی فرد بنا به دلایل نامعلوم احساس خواب آلودگی می کند.

پرخوابی ثانویه

علت این نوع پرخوابی ابتلا به برخی بیماری ها

الف) بیماری هایی مانند موارد زیر می تواند این نوع از پرخوابی را باعث شود:

• صرع
• کم‌کاری تیروئید
• آپنه انسدادی خواب
• چاقی
• سندروم فاز تاخیری خواب
• مولتیپل اسکلروزیس
• بیماری پارکینسون
• آنسفالیت
• آتروفی سیستم‌های متعدد
• دیستروفی میوتونیک و سایر اختلالات ژنتیکی
• اختلالات خلقی (از جمله افسردگی، اختلال دوقطبی)

ب) ضربه به سر، تومورها و بیماری‌ های سیستم عصبی مرکزی نیز می تواند باعث این اختلال شود.

ج) مصرف برخی داروها از جمله موارد زیر می تواند باعث بروز این نوع پرخوابی شود.

• داروهای آرام‌ بخش شامل بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها، ملاتونین و داروهای خواب‌آور)،
• داروهای ضدفشار خون
• شل‌کننده‌های عضلات اسکلتی
• داروهای ضدصرع
• داروهای ضدپارکینسون
• داروهای ضدروان‌پریشی
• حشیش و الکل
• مواد افیونی

د) ترک داروهای محرک مانند داروهای مربوط به درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی نیز می تواند این نوع پرخوابی را ایجاد کند.

بهبود خود به خودی اختلال پرخوابی

در برخی از مواقع ممکن است که این اختلال به شکل ناگهانی و خود به خودی از بین برود. این مساله یعنی این که پرخوابی گاهی یک اختلال موقتی است و به مرور زمان بهتر می شود.

عوارض اختلال پرخوابی کدامند؟

افرادی که با این اختلال مواجه هستند، ممکن است که دچار مشکل تمرکز شده و در زمان کار کردن، در زمان تماشای تلویزیون یا هنگام رانندگی به خواب بروند. این افراد در معرض خطر بیشتری از جمله تصادفات و حوادث بد محیط کار هستند.

کودکان و نوجوانانی که دارای مشکل پرخوابی هستند، در مدرسه با مشکل روبرو شده و دچار مشکلات رفتاری می شوند.

از دیگر عوارض این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار خون بالا یا مشکلات قلبی

پرخوابی باعث پایین آمدن ناگهانی سطح اکسیژن خون شده و فشار خون را افزایش می دهد. این مساله باعث فشار به سیستم قلبی عروقی شده و در نتیجه افزایش فشار خون را به دنبال دارد.

فشار خون بالا نیز می تواند باعث ابتلای فرد به حمله قلبی، سکته مغزی و ضربان قلب غیرطبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی شود.

• دیابت نوع 2

داشتن مشکلات خواب در افراد، باعث کاهش انسولین و افزایش دیابت نوع 2 در افراد می شود.

• سندرم متابولیک

این نوع اختلال شامل فشار خون بالا، سطح کلسترول غیرطبیعی، قند خون بالا و چاقی بوده و بیماری های قلبی را نیز به دنبال دارد.

• مشکلات کبدی

افراد مبتلا به این اختلال دچار مشکلات زیادی در عملکرد کبد هستند و در مجاری ادرار این افراد بیشتر از دیگران احتمال بروز زخم وجود دارد.

• همسران محروم از خواب

خروپف با صدای بلند یکی از مواردی است که در این افراد بسیار دیده می شود و همین مساله باعث می شود که اطرافیان از خواب یا فعالیت هایی که نیاز به تمرکز دارند، محروم شوند.

• عوارض دارو و جراحی

در این افراد نگرانی از داروهای خاص و بیهوشی عمومی وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال پرخوابی بعد از عمل جراحی عوارض بیشتری را مشاهده می کنند؛ زیرا این افراد مستعد ابتلا به مشکلات تنفسی هستند؛ به خصوص زمانی که دچار کمردرد باشند این تنگی نفس بیشتر می شود.

نحوه درمان اختلال پرخوابی به چه صورت می باشد؟

برای درمان این اختلال راه های مختلفی وجود دارد. ازجمله این راهکارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر سبک زندگی

افرادی که با این اختلال مواجه هستند، بهتر است که از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کنند. همچنین برنامه خواب و بیدار ماندن را به شکلی تنظیم کنند که در ساعات مناسبی از شبانه روز بخوابند.

• دارو درمانی

از آنجایی که در افراد مبتلا به پرخوابی یک واسطه عصبی مغزی تولید می شود و همین مساله باعث بروز خواب آلودگی خواهد شد، درمان های دارویی برای این بیماری بسیار موثر هستند.

بنابراین در برخی از مواقع برای این بیماران داروهایی مانند آمفتامین (Amphetamine)، متیل فنیدات (Methylphenidate)، مدافینیل (Modafinil)، کلونیدین (Clonidine)، لوودوپا (Levodopa)، بروموکریپتین (Bromocriptine)، داروهای ضد افسردگی و… تجویز می شود.

• نور درمانی

مواجه شدن تدریجی با نور در کاهش پرخوابی تاثیر دارد. این روش درمانی یک نوع شبیه سازی طلوع خورشید بوده و بیدار شدن را برای بیماران آسان تر می کند. این افراد در زمان بیدار شدن احساس هوشیاری بیشتری خواهند داشت.

سخن آخر

اختلال پرخوابی یکی دیگر از اختلالات مربوط به خواب است که افراد مبتلا به این اختلال ساعات زیادی از شبانه روز را در خواب هستند و حتی در موقع بیدار شدن از خواب نیز احساس خستگی و خواب آلودگی دارند.

بنابراین این افراد در فعالیت های اجتماعی خود با مشکلات زیادی روبرو می شوند و ممکن است در معرض تصادفات شدید رانندگی قرار بگیرند. بنابراین باید هر چه سریع تر بیماری خود را درمان کنند.

ما در این مقاله سعی کردیم تا اختلال پرخوابی، علائم و راه های درمان آن را توضیح دهیم. در صورتی که برای درمان این بیماری به مشاوره و راهنمایی نیاز داشته باشید، حتما با کارشناسان ما در هم اندیشان تماس بگیرید.

مشاوران این مرکز با سوالاتی که از شما می پرسند می توانند این اختلال را در شما تشخیص داده و برای درمان شما را راهنمایی کنند. برای مشاوره تلفنی می توانید با شماره 9099071985 تماس بگیرید

سوالات متداول

آیا مدیتیشن یا یوگا در درمان اختلال پرخوابی تاثیر گذار هستند؟

بله؛ یوگا یک ورزش ذهنی و جسمی بوده و باعث ایجاد هماهنگی احساسات، بدن و ذهن می شود.

آیا برای درمان پرخوابی، مشاوره روانشناسی کاربردی دارد؟

در صورتی که پرخوابی به دلیل بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید، ام اس و… نباشد، مراجعه به مشاور می تواند به بیمار کمک کند تا ریشه های این اختلال را شناسایی کرده و با تغییر سبک زندگی و تغییرات در افکار مشکل خواب خود را درمان کند.