ترایپوفوبیا (Trypophobia) چیست و چه علائمی دارد؟ + علل و نحوه درمان آن

ترایپوفوبیا (Trypophobia)، نوعی فوبیا است که در آن فرد، از سوراخ های ریز و برآمدگی های سطوح ناهموار یا الگوهای نامنظم احساس ترس و بیزاری دارد.

از شما دعوت می کنیم با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید تا این بار، این نوع از فوبیا را مورد بررسی قرار دهیم.

ترایپوفوبیا (Trypophobia) چیست؟

ترایپوفوبیا حس بصری – دیداری است که افراد مبتلا با دیدن اشیای محرک یا عکس آنها دچار انزجار می شوند.

ترایپوفوبیا به نفرت از حفره های خوشه ای شکل گفته می شود. افراد مبتلا نسبت به اشکال تکرار شونده دایره ای و خوشه ای مانند حباب های روی فنجان چای یا دانه های گل ها یا میوه ها علایمی مانند ترس و نفرت شدید نشان می دهد.

این افراد هنگامی که الگوهای محرک را می بینند، احساس خارش، تهوع، لرزش، تعریق کرده و یا حتی حملات هراس را تجربه می کند.

یکی از راه های تشخیص این بیماری آن است که عکس هایی محرک به فرد نشان داده می شود و حال اگر نشانه ها و حالات ترس در او ایجاد شد، فرد به این نوع از فوبیا دچار شده است.

ترایپوفوبیا چه علایمی دارد؟

ترایپوفوبیا علایمی همانند فوبیاهای عجیب دارد که شامل علایم زیر است:

• ترس و اضطراب
• تعریق
• خارش یا مور مور شدن
• نفس نفس زدن
• لرز
• حملات هراس

در این فوبیا، احساس انزجار بیشتر از ترس گزارش شده است. در ادامه اثرات این اختلال، فرد تغییرات رفتاری مشاهده می کند؛ رفتارهایی که در آن از خوراکی ها و اشیاء محرک دوری می کند.

برای مثال فردی که نسبت به توت فرنگی ترایپوفوبیا دارد، از خوردن آن اجتناب می کند یا از حضور در مکان های با کاغذ دیواری طرح توت فرنگی یا خالدار دوری می کند.

موارد محرک ترایپوفوبیا

برخی از عامل های محرک ترایپوفوبیا، عبارتند از:

• توت فرنگی
• انار
• حباب ها
• قطرات شبنم
• دانه میوه
• حیوانات و چشم حشرات
• اسفنج دریایی
• پوشش بسته بندی حباب دار
• کندوی زنبور عسل
• مرجان ها
• سطوح خالدار
• پوسته درختان
• الگوهای ساخته شده بدست بشر
• منافذ پوستی انسان

علل بروز ترایپوفوبیا

اطلاعات در مورد این نوع از فوبیا اندک است و دانشمندان هنوز در حال بررسی هستند، علل این نفرت و انزجار شدید ناشناخته است و تاکنون نظریه های مختلفی راجع به آن مطرح شده است که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

مغز فرد این الگوها را حیوانات خطرناک تداعی می کند

به نظر می رسد فرد با دیدن الگوهای گروهی و خال های ریز، حیوانات خاصی مانند پلنگ، مار، تمساح و… را در ناخودآگاه خویش تداعی می کند. تحقیقات نیز این فرضیه را تایید می کند.

تحقیقات نشان می دهد برای یک فرد مبتلا به ترایپوفوبیا، هنگام دیدن کندوی زنبور، خطر حمله زنبورهای وحشی را تصور می کند؛ اما افراد معمولی با دیدن کندو به عسل یا زنبور (بدون خطر نیش) فکر می کنند.

به یک علت تکاملی اتفاق می افتد

ترایپوفوبیا، یک واکنش تکاملی به اشیایی است که خطر را تداعی می کنند.

برای مثال برخی از انگل ها سطوحی ناهموار دارند و با دیدن آن سطوح، خطر بیماری و مرگ را به صورت اغراق آمیزی حس می کند. این هراس تکاملی است و به دلایل دوری جستن از بیماری ها در فرد رخ می دهد.

یک بیماری عفونی را تداعی می کند

با مشاهده الگوهایی با سوراخ های ریز، فرد به یاد بیماری های عفونی می افتد و احساس مور مور شدن به او دست می دهد. این یک پاسخ تطبیقی به تهدید های احتمالی است که به صورت اغراق آمیز رخ می دهد و فرد را دچار مشکل می کند.

پاسخ به الگوهای بصری

در برخی موارد، این احساسات در اثر پاسخ به الگوهای بصری اتفاق می افتد و به حیوانات خطرناک یا بیماری ها مرتبط نمی شود.

در نتیجه این سوال را ایجاد می کند که آیا ترایپوفوبیا پاسخ طبیعی به محرک های بینایی است یا نوعی فوبیا محسوب می شود؟!

ابتلا به برخی اختلالات روانی

افراد مبتلا به ترایپوفوبیا، معمولا دچار برخی از اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی نیز هستند.

شیوع ترایپوفوبیا چقدر است؟

از شیوع این بیماری در سطح جهانی اطلاعات زیادی در دست نیست؛ چرا که این فوبیا ناشناخته است.

اما در مطالعه ای که در سال 2013 انجام شد و در مجله علوم روانشناسی چاپ شده، این موضوع را بیان می کند که 16 درصد از شرکت کنندگان جلسه با دیدن غلاف نیلوفر آبی، احساس ترس یا انزجار نشان دادند.

تشخیص ترایپوفوبیا

این فوبیا برای اولین در سال 2005 در یک انجمن آنلاین مطرح شد. اما این بیماری در دفترچه تشخیصی آماری اختلالات (DSM-5) هنوز به عنوان بیماری شناخته نشده است.

فوبیا های واقعی، ترس شدید را ایجاد می کند، به طوری که زندگی روزمره را برای فرد مختل می کند و روان او را پریشان می کند.

ترایپوفوبیا در دسته فوبیا های ترسناک قرار می گیرد.

درمان ترایپوفوبیا

به این دلیل که ترایپوفوبیا به نسبت سایر بیماری ها، ناشناخته است؛ اطلاعات کمتری نسبت به آن در دست می باشد و برای درمان آن از درمان های رایج سایر فوبیاها استفاده می شود. درمان این فوبیا زمان بر است و باید در درمان آن مداومت به خرج داد.

از روش های درمانی که در ادامه بیان می کنیم، برای درمان این فوبیا استفاده می شود.

1- مواجهه درمانی

در این روش فرد به تدریج با شئ محرک روبه رو می شود تا کم کم کم علایم ترس در او از بین برود. این کار باید به آرامش و به تدریج و مرحله به مرحله انجام شود.

برای مثال:

• در مرحله اول از فرد خواسته می شود عامل ترس را تصور کند.
• در مرحله بعد به عکس عامل ترس نگاه می کند.
• در مرحله آخر، فرد منبع ترس را از نزدیک می بیند یا حتی آن را لمس می کند.

2- درمان شناختی – رفتاری

در این روش یک درمانگر مداخله می کند و باعث تغییر در طرز فکر و رفتارهای اساسی بیمار می شود. در این روش افکار غیرواقعی فرد شناسایی شده و با ایده های واقعی جایگزین می شوند و در نهایت باعث تغییر در رفتار وی می شود.

فردی که فوبیا را تجربه می کند، به عامل ترس به عنوان چیزی که ذاتا خطرناک و آسیب زننده است نگاه می کند. این باعث می شود فرد افکار منفی و ترسناکی در مورد آن داشته باشد و هنگام مواجهه با آن فرد دچار وحشت شود.

3- تکنیک های آرام سازی

شامل روش هایی برای آرام سازی ذهن و بدن است که در مواقع مواجهه با عامل استرس زا استفاده می شود. برای مثال روش های ریلکسیشن در مواجهه با عامل ترس.

از دیگر کاربرد های آن، فرد هنگامی که با منبع ترس مواجه می شود، تکنیک هایی به او یاد داده می شود که بتواند احساسات خود را مدیریت کند. برای مثال فرد مبتلا هر زمان که در مواجهه با اشیاء محرک قرار دارد، برای کنترل ترس، یک صحنه زیبا مانند ساحل دریا را تجسم می کند.

4- استفاده از دارو

در برخی مواردی که علایم بسیار شدید است، به طوری که زندگی فرد را مختل می کند، روانپزشک داروهای ضد اضطراب و ضد استرس را تجویز می کند.

سخن آخر

ترایپوفوبیا (Trypophobia)، از دسته فوبیاهایی است که فرد در آن از الگوهای نامنظم یا سوراخ های ریز، ترس یا انزجار شدید دارد.

ترایپوفوبیا علایم بلندمدتی دارد که ممکن است زندگی را برای فرد دشوار کند؛ در صورتی که به این فوبیا مبتلا هستید، یک روان درمانگر می تواند به شما کمک کند.

اگر ترایپوفوبیا دارید و می خواهید در مورد آن بیشتر بدانید و مسیر درمان آن را در پی بگیرید، با مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. هم اندیشان با مشاوران با تجربه خود، به شما در مدیریت این فوبیا و درمان آن کمک می کند.

برای استفاده از خدمات مشاوره تلفنی، می توانید از سراسر کشور با شماره 9099071985 تماس بگیرید و سوالات مشکلات و دغدغه های خود را مطرح کنید.

سوالات متداول

علایم شایع ترایپوفوبیا چیست؟

ترس و انزجار شدید، اصلی ترین علامت این فوبیا است و پس از آن خارش، مور مور شدن، حالت تهوع، استفراغ، لرزش و حملات پنیک از دیگر علامت های رایج آن است.

درمان های رایج ترایپوفوبیا چیست؟

ترایپوفوبیا با مواجهه درمانی، درمان شناختی – رفتاری، تکنیک آرام سازی و دارودرمانی، می تواند درمان شود.

علل ترایپوفوبیا چیست؟

ترایپوفوبیا در اثر تداعی خطر در ذهن فرد با تصوراتی به مشابه حیواناتی خطرناک مانند مار یا بیماری های عفونی، قارچ و انگل یا حتی به دلایل اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب ایجاد می شود.