۰۲۱۶۲۹۹۹۰۶۶
هر فردی در زندگی خود می تواند درجاتی از ناراحتی و غمگینی را تجربه کند. ممکن است فرد برای مدتی بی حوصله شود و کارهایی که در گذشته به آن ها علاقه داشت را انجام ندهد؛ این موارد نباید با اختلال دوقطبی اشتباه گرفته شود.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بدون هیچ دلیلی انرژی و هیجان بالایی را حس می کنند؛ خلق و خوی این افراد به شدت تغییر می کند و در بازه زمانی چند ماهه بسیار خوشحالند و دربازه ای آن قدر ناراحت که نمی توانند از رختخواب جدا شوند.
این نوسانات زندگی روزمره فرد را تحت کنترل می گیرد و در آن اختلالات زیادی ایجاد می کند.
در این مقاله از مرکز مشاوره هم اندیشان تصمیم گرفته ایم که به توضیح اختلال دو قطبی به همراه بررسی راه های درمان آن بپردازیم. لطفا با ما همراه باشید.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی، که قبلاً افسردگی شیدایی نامیده می شد، یک وضعیت بهداشت روانی است که باعث تغییرات شدید خلقی می شود، که شامل اوج هیجان (شیدایی یا هیپومانیا) و افسردگی می شود.
وقتی افسرده می شوید، ممکن است احساس غم و اندوه یا نا امیدی کنید و علاقه یا لذت خود را در بیشتر فعالیت ها از دست بدهید.
هنگامی که خلق و خوی شما به شیدایی یا هیپومانیا تغییر می کند، ممکن است احساس سرخوشی، انرژی زیاد یا تحریک پذیری غیرمعمول داشته باشید. این تغییرات خلقی می تواند مستقیما بر خواب، انرژی، فعالیت، قضاوت، رفتار و توانایی تفکر شما تأثیر بگذارد.
این دوره های تغییرات خلقی ممکن است به ندرت یا چند بار در سال رخ دهد؛ در حالیکه اکثر مبتلایان، برخی از علایم را تجربه می کنند و برخی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
اگرچه اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است، اما می توانید با دنبال کردن برنامه درمانی، نوسانات خلقی و سایر علائم خود را کنترل کنید. در بیشتر موارد، اختلال دوقطبی با دارو و دریافت مشاوره روانشناسی (روان درمانی) درمان می شود.
انواع اختلالات دو قطبی
به طور کلی سه نوع اختلال دوقطبی وجود دارد، که هر سه نوع شامل تغییرات واضحی در خلق و خو، انرژی و فعالیت های فرد است.
این حالات از دوره های با هیجان بسیار بالا و تحریک پذیری زیاد (معروف به دوره های شیدایی) تا دوره های بسیار نا امید کننده، غم انگیز، بی تفاوت و… (معروف به دوره های افسردگی) تشکیل شده است.
دوره های شیدایی با شدت کمتر به عنوان دوره های هیپومانیک (hypomanic episode) شناخته می شوند.
تقسیم بندی انواع اختلالات دوقطبی، را در ادامه مطلب بررسی می کنیم.
1- اختلال دوقطبی نوع یک
این نوع اختلال شامل دوره های شیدایی است که حداقل 7 روز طول می کشد، یا علائم شیدایی آنقدر شدید است که فرد نیاز به مراقبت فوری در بیمارستان دارد. معمولاً دوره های افسردگی نیز رخ می دهد و به طور معمول حداقل 2 هفته طول می کشد.
البته دوره های افسردگی با ویژگی های مختلط (داشتن علائم افسردگی و علائم شیدایی به شکل همزمان) نیز امکان پذیر است.
2- اختلال دوقطبی نوع دو
این نوع اختلال با الگویی از افسردگی و هیپومانیک تعریف می شود؛ اما دوره های شیدایی به شدت اختلال دوقطبی نوع اول نمی باشد.
3- اختلال سیکلوتیمیک (Cyclothymia نیز نامیده می شود)
سومین نوع بیماری دو قطبی با دوره های علائم هیپومانیا و همچنین دوره های علائم افسردگی که حداقل به مدت 2 سال (1 سال در کودکان و نوجوانان) ادامه دارد، تعریف می شود.
گاهی ممکن است فردی علائم اختلال دوقطبی را تجربه کند که با سه دسته ذکر شده در بالا مطابقت ندارد، که به آن “سایر اختلالات دوقطبی مشخص و نامشخص” گفته می شود.
لازم به ذکر است که بیماری دوقطبی معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می شود؛ گاهی اوقات علائم دوقطبی در کودکان هم ظاهر می شود.
اختلال دوقطبی همچنین می تواند برای اولین بار در دوران بارداری یا پس از زایمان ظاهر شود؛ اگرچه علائم ممکن است در طول زمان متفاوت باشد، اما اختلال دوقطبی معمولاً به درمان مادام العمر نیاز دارد.
پیروی از برنامه درمانی تجویز شده می تواند به افراد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند.
علائم اختلال دو قطبی
بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی، دوره هایی از احساسات غیرمعمول شدید، تغییر در الگوهای خواب، سطح فعالیت و رفتارهای عجیب را تجربه می کنند؛ این دوره ها “اپیزودهای خلقی” نامیده می شوند.
اپیزودهای خلقی با حالت ها و رفتارهای معمولی فرد بسیار متفاوت است. در طول یک اپیزود، علائم در طول روز ادامه دارد؛ این اپیزودها همچنین ممکن است برای دوره های طولانی تری مانند چندین روز یا هفته ادامه داشته باشند.
علائم اختلال دو قطبی در زنان
در زنان و مردان میزان ابتلا به دوقطبی یکسان است، اما ممکن است در هر دو گروه با علایم متفاوتی ظاهر شود.
این علایم در بانوان به شرح زیر است:
- تشخیص این بیماری در بازه 20 تا 30 سال است.
- علایم دوران شیدایی ملایم تر و شدت آن کمتر است.
- دوره افسردگی بیشتر از دوره شیدایی طول بکشد.
- چرخه سریع را که شامل 4 دوره شیدایی و افسردگی طی یک سال است تجربه کنند.
- با شرایط جسمی مانند مشکلات تیروئید، چاقی، اختلالات اضطراب، میگرن همراه باشد.
- امکان مصرف الکل
علائم اختلال دو قطبی در مردان
این علایم در آقایان به شرح زیر است:
- تشخیص سریعتر نسبت به زنان
- دچار اعتیاد به مصرف مواد
- دوران شیدایی شدیدتر
- احتمال خودکشی بالا به دلیل اقدام نکردن به درمان
تشخیص بیماری دو قطبی
تشخیص و درمان صحیح می تواند به بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کند تا یک زندگی سالم و فعال داشته باشند. صحبت با مشاور یا سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی درمانی اولین قدم در این راه است.
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، می تواند یک معاینه فیزیکی را تکمیل کرده و آزمایشات پزشکی لازم را برای رد سایر اختلالات روانی و بیماری ها را انجام دهد.
پزشک معالج ممکن است ارزیابی سلامت روانی را انجام دهد یا به روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی که در تشخیص و درمان اختلال دوقطبی تجربه دارد، ارجاع دهد.
مشاوران معمولاً اختلال دوقطبی را بر اساس علائم، تجربیات بیمار و در برخی موارد سابقه خانوادگی تشخیص می دهند؛ تشخیص دقیق این بیماری در جوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا روی آینده آنها تاثیر می گذارد.
بیماری دوقطبی و ارتباط آن با سایر شرایط روانی
برخی از علائم اختلال دوقطبی، مشابه علائم سایر بیماری ها است که می تواند تشخیص را برای مشاور دشوار کند. علاوه بر این، بسیاری از افراد ممکن است به همراه اختلال یا وضعیت روانی دیگری مانند اختلال اضطراب، اختلال مصرف مواد یا اختلال خوردن، دچار اختلال دوقطبی شوند.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، بیشتر در معرض بیماری تیروئید، سردرد های میگرنی، بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و سایر بیماری های جسمی هستند.
روان پریشی
گاهی اوقات، فرد مبتلا به دوره های شدید شیدایی یا افسردگی، ممکن است علائم روان پریشی مانند توهم یا هذیان را تجربه کند.
علائم روان پریشی معمولاً با خلق و خوی شدید فرد مطابقت دارد؛ مثلا افرادی که علائم روان پریشی را نشان می دهند، ممکن است این باور غیرواقعی را داشته باشند که مشهور هستند، پول زیادی دارند یا قدرت خاصی دارند.
افرادی که علائم روان پریشی در طول دوره افسردگی دارند، ممکن است به دروغ تصور کنند که ورشکست شده اند و هیچ پولی ندارند، مرتکب جنایت شده اند یا دارای یک بیماری جدی ناشناخته هستند.
اضطراب
معمولاً برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نیز اختلال اضطرابی وجود دارد.
اختلالات خوردن
در برخی موارد، یکی از علائم اختلال دو قطبی، اختلال خوردن (اختلالات تغذیه ای) است، مانند بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی!
درمان اختلال دو قطبی
درمان قطعی اختلال دوقطبی هنوز وجود ندارد، اما برنامه های درمانی می تواند به بسیاری از افراد، از جمله کسانی که شدیدترین اشکال اختلال دوقطبی را دارند، کمک کند.
یک برنامه درمانی موثر معمولاً شامل ترکیبی از مصرف دارو و روان درمانی است که در ادامه مورد بحث قرار می گیرد.
دارو درمانی
برخی از داروها می توانند به مدیریت علائم اختلال دوقطبی کمک کنند. داروهایی که عموماً برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شوند شامل تثبیت کننده های خلقی هستند. برنامه های درمانی همچنین ممکن است شامل داروهایی باشد که اختلال خواب یا اضطراب را مورد هدف قرار می دهند.
افرادی که دارو مصرف می کنند باید:
- با پزشک خود مشورت کنید تا خطرات و مزایای دارو را درک کنید.
- هر گونه نگرانی در مورد عوارض جانبی را فوراً به پزشک گزارش دهید.
- به یاد داشته باشید که داروهای مربوط به اختلال دوقطبی، باید به طور مداوم و طبق دستور تجویز شوند، حتی زمانی که فرد احساس خوبی دارد.
- از قطع دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید؛ قطع ناگهانی دارو ممکن است منجر به “بازگشت” یا بدتر شدن علائم اختلال دوقطبی شود.
روان درمانی
روان درمانی، می تواند بخش موثری از برنامه درمان اختلال دوقطبی باشد.
روان درمانی اصطلاحی برای انواع روش های درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده است؛ این می تواند شامل حمایت، آموزش و راهنمایی برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و خانواده های آنها باشد.
علل اختلال دوقطبی
علت دقیق اختلال دوقطبی ناشناخته است. کارشناسان معتقدند عوامل متعددی وجود دارد که باعث افزایش احتمال ابتلا در فرد می شود؛ تصور می شود که اینها ترکیبی پیچیده از عوامل فیزیکی، محیطی و اجتماعی هستند.
از جمله علل اختلال دو قطبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- عدم تعادل شیمیایی در مغز
اعتقاد بر این است که اختلال دوقطبی نتیجه عدم تعادل شیمیایی در مغز است. مواد شیمیایی مسئول کنترل عملکرد مغز، انتقال دهنده های عصبی نامیده می شوند.
شواهدی وجود دارد که در صورت عدم تعادل در سطح این ترکیبات، ممکن است برخی علائم اختلال دوقطبی در فرد ایجاد شود.
2- ژنتیک
همچنین تصور می شود که اختلال دوقطبی با ژنتیک ارتباط دارد و اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند؛ اما هیچ ژنی مسئول اختلال دوقطبی نیست.
3- موقعیت های استرس زا
موقعیت استرس زا اغلب علائم اختلال دوقطبی را برمی انگیزد.
نمونه هایی از عوامل محرک استرس زا عبارتند از:
- شکست در یک رابطه
- سوء استفاده جسمی، جنسی یا احساسی
- مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده و…
اختلال دوقطبی همچنین ممکن است توسط موارد زیر ایجاد شود:
- بیماری جسمی
- اختلالات خواب
- مشکلات عادی در زندگی روزمره، مانند مشکلات مربوط به پول، کار و…
عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی می تواند توسط شیوه زندگی و عوامل محیطی تشدید شود. شناخت عوامل محرک و اجتناب از آنها، اغلب یک راه کلیدی برای مدیریت این بیماری است.
عواملی که ممکن است علائم دوقطبی را تشدید ببخشد، عبارتند از:
- استرس
در بسیاری از موارد، یک تغییر عمده در زندگی یا یک رویداد استرس زا، مانند از دست دادن یکی از عزیزان یا مشکلات مالی، می تواند بیماری را تشدید کند.
- زایمان
ارتباط بین زایمان و اختلال دوقطبی در تعدادی از تحقیقات علمی به خوبی ثبت شده است. خطر بروز اختلالات خلقی، در دوران بارداری و در دوران پس از زایمان در زنان مبتلا به اختلال دوقطبی، افزایش می یابد.
- تغییرات فصلی
برای برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، الگوی فصلی برای اپیزودهای خلقی وجود دارد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد شیدایی بیشتر در فصل های بهار و تابستان رخ می دهد و افسردگی در پاییز و زمستان رخ می دهد.
- کم خوابی
محرک مکرر قسمت های خلقی دوقطبی، کم خوابی است. خواب ضعیف یا اختلال در الگوهای معمولی خواب، می تواند باعث این تغییرات شدید خلقی شود.
- عوامل دیگر
استفاده از برخی داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین و سرترالین، مصرف کافئین زیاد، مصرف الکل و ….
طول عمر بیماران دوقطبی
مطالعاتی که در دانشگاه آکسفورد انجام داده شده نشان می دهد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، 9 الی 20 سال کمتر از بقیه افراد زندگی می کنند.
اگر متوسط طول عمر یک جمعیت را 75 سال در نظر بگیرید، از فرد مبتلا به اختلال دو قطبی انتظار می رود بین 55تا 66 سال عمر کند.
دلیل کاهش عمر مبتلایان به دوقطبی این است آن ها رفتارهای پرخطر زیادی از جمله سبک زندگی ناسالم و خودکشی دارند. افراد مشهوری چون ونگوگ و بتهون دارای اختلال دوقطبی بوده اند که با شلیک گلوله به عمر خود پایان داده اند.
نتیجه گیری
زندگی با فردی که به اختلال دوقطبی مبتلاست، می تواند چالش برانگیز باشد؛ اما راه هایی وجود دارد که به شما کمک می کند این کار را برای خود و اطرافیانتان آسان کنید؛ اختلال خود را درمان کنید و به آن پایبند باشید.
بهبود زمان می برد و آسان نیست؛ اما درمان، بهترین راه برای شروع احساس بهتر است.
چنانچه نیاز به راهنمایی بیشتر در خصوص بیماری اختلال دوقطبی دارید، همکاران ما در مرکز مشاوره هم اندیشان می توانند با ارائه مشاوره های تخصصی شما را در این مسیر چالش برانگیز همراهی کنند.
کافبست برای دریافت وقت مشاوره و استفاده از خدمات مشاوره تلفنی، با شماره 02191023933 تماس بگیرید.
سوالات متداول
اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دوقطبی، که قبلاً افسردگی شیدایی نامیده می شد، یک وضعیت بهداشت روانی است که باعث تغییرات شدید خلقی می شود که شامل اوج هیجان (شیدایی یا هیپومانیا) و افسردگی می شود.
علل اختلال دو قطبی چیست؟
عوامل محیطی و موقعیت های استرس زا، ژنتیک و اختلالات مغزی، ازجمله علل اختلال دو قطبی هستند.
راه درمان اختلال دو قطبی کدام است؟
مراجعه به روانشناس و مشاوره در کنار مصرف داروهای موثر به تجویز پزشک راه درمان این اختلال است.
نظرات کاربران