تخصصی مشاوره بگیرید برای هم اندیشی با بهتری مشاوران با ما تماس بگیرید
9099071985
مشاوره و روانشناسی خانواده هم اندیشان
0

اختلال روانی چیست؟ – با انواع اختلالات روانی آشنا شوید

اختلال روانی چیست؟ - با انواع اختلالات روانی آشنا شوید

اختلال روانی، به الگوهای رفتاری یا علایم روانی گفته می شود که در فرد بیمار بروز یافته، بر ابعاد زندگی فرد تاثیر گذاشته و عملکرد وی را مختل می کند. محققان علت بروز بسیاری از این اختلالات روانی را عوامل ژنتیکی می دانند.

بسیاری از بیماران از وجود بیماری در ذهن و روان خودآگاهی ندارند؛ چرا که بیماری روانی به آسانی قابل تشخیص نیست و برای تشخیص آن باید به روانشناس مراجعه شود و صرفا با چند علامت نمی توان به قطعیت گفت که فرد دچار بیماری روانی است.

علم روانشناسی این اختلالات را در گروه هایی که در این مقاله توضیح داده‌ایم، دسته بندی کرده است، که هر کدام شامل اختلالاتی در زیر مجموعه خود هستند. در ادامه مقاله، این اختلالات روانی و ویژگی‌های هر کدام را بررسی خواهیم کرد. از شما دعوت می‌کنیم با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید.

اختلالات تکوین عصبی

اختلالات تکوین عصبی، به اختلالات روانی گفته می شود که مربوط به رشد مغز و دستگاه عصبی مرکزی است و توانایی یادگیری، خویشتن داری، حافظه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

این اختلال روانی شامل زیرمجموعه‌هایی که در ادامه بیان کرده‌ایم.

1- کم توانی ذهنی

یکی از اختلالات روانی که در دسته اختلالات تکوینی است، کم توانی ذهنی است.

این نوع اختلال قبل از 18 سالگی به وجود می آید؛ در آن عملکرد هوشی فرد زیر حد نرمال قرار دارد و فرد در مهارت های انطباقی اختلال دارد. مهارت انطباقی، به این معناست که فرد کارهای طبیعی را که در هر سن خاص به طور طبیعی انتظار می رود، نمی تواند انجام دهد.

این نوع اختلال روانی با آزمون های استاندارد و تست ضریب هوشی مشخص می شود و معمولا ضریب هوشی پایین تر از 70 وجود این اختلال را نشان می دهد. این اختلال به عقب ماندگی ذهنی نیز مشهور است.

کم توانی ذهنی

2- تأخیر کلی رشد

این اختلال روانی در مورد تاخیر در رشد کودکان زیر 5 سال است. این تاخیر مرتبط با مهارت‌های شناختی، عملکرد اجتماعی، گفتاری، زبانی و حرکتی است. مثلا کودک دیر صحبت می کند. این اختلال روانی حدود 1 تا 3 درصد از کودکان را درگیر می کند.

عواملی که سبب تاخیر در رشد کودک می شود، عبارتند از:

  • تولد زودرس
  • وزن کم هنگام تولد
  • مشکلات ژنتیکی مثل سندرم داون
  • مشکلات دوران بارداری یا مشکلات پس از تولد
  • عفونت مغز
  • فقر و سوء تغذیه

3- اختلالات ارتباطی

در این اختلال روانی، درک و تشخیص گفتار و زبان تحت تاثیر قرار می گیرد.

چهار نوع مختلف دارد:

  1. اختلال زبان
  2. اختلال صدای گفتار
  3. اختلال فصاحت گفتار (لکنت زبان)
  4. اختلال ارتباط اجتماعی (عملی)

4- اختلال روانی طیف اوتیسم

اختلال روانی طیف اوتیسم، نوعی اختلال رشد است که در آن فرد در تعامل و ارتباطات دچار نقایص دایمی می گردد. این افراد اغلب رفتارهایی محدود و تکراری را از خود نشان می‌دهند. این افراد در عملکرد اجتماعی و شغلی دچار مشکل هستند.

اختلال روانی طیف اوتیسم، در اوایل کودکی بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی دیده می شود و علایم اولیه آن تاخیر قابل توجه در رفتارهای اجتماعی و گفتار است. طبق تحقیقات، اوتیسم در پسران 4 برابر دختران است.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) منتشر شده است، اوتیسم را به 5 دسته تقسیم بندی کرده است.

این 5 دسته عبارتند از:

  • همراه با اختلالات فکری یا بدون آن
  • همراه با اختلال زبان یا بدون آن
  • توام با رفتارهای عصبی، روانی یا رفتاری دیگر
  • همراه با کاتاتونیا (جمود خلسه ای) یا روان گسیختگی

5- اختلال روانی بیش فعالی

این اختلال روانی بیشتر در کودکان ظاهر می شود.

والدین یا معلمان متوجه می شوند که کودک دچار عدم تمرکز و بی دقتی زیاد است، طوری که نمی تواند کاری را تا آخر به انجام برساند؛ تحرک و فعالیت بسیار زیادی دارد و حرکات تکانشی دارد؛ یعنی بدون فکر و عمل ناگهان کاری را انجام می دهد.

افزایش سن می تواند باعث کم شدن علایم و بهبود آن شود؛ با این حال بیش فعالی می تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. بیش فعالی عموما در سنین زیر 12 سال ظاهر می شود.

بیش فعالی چقدر شایع است؟

این اختلال روانی بیشتر در کودکان پسر شایع است و از هر 100 کودک دبستانی 3 تا 5 نفر مبتلا به بیش فعالی هستند و برای هر 3 کودک مبتلا 2 نفر تا نوجوانی، علامت های بیش فعالی ادامه می یابد. این میزان در بزرگسالی به 2 نفر از 3 نفر می رسد.

اختلال روانی بیش فعالی

اختلال روانی دو قطبی و اختلالات مرتبط

در اختلال روانی دوقطبی یا افسردگی – شیدایی، فرد نوسانات شدید خلق خویی را تجربه می کند، به طوری که در دوره ای بسیار افسرده است و در دوره ای دیگر بسیار سرخوش و فعال است.

این اختلال بسیار با نوسانات خلقی روزمره افراد متفاوت است و هر کدام از این دوره‌ها ممکن است تا ماه‌ها طول بکشد. فرد در دوره افسردگی گاهی حتی نمی تواند از رختخواب جدا شود.

اختلال روانی دوقطبی به طور متوسط از 25 سالگی شروع می شود و میزان شیوع آن در میان زنان و مردان یکسان است. فرد مبتلا به اختلال روانی دوقطبی، ممکن است در اثر افکار وسواس گونه‌ای که راجع به درماندگی خود دارد اقدام به خودکشی کند.

علل پیدایش

دلیل قطعی آن هنوز مشخص نیست؛ ولی محققان منشا ژنتیکی را عامل اصلی آن می دانند.

ممکن است مغز این افراد دچار مشکل باشد و قسمتی که مسئول کنترل حالات روانی است، با مشکل فیزیکی مواجه شده باشد. علایم اختلال روانی دوقطبی با دارو قابل کنترل است.

عوامل زمینه ساز بروز اختلال دوقطبی

عواملی که باعث می‌شود ریسک ابتلای فرد برای اولین بار افزایش یابد، موارد زیر است:

  • بستگان درجه اول فرد مبتلا به این اختلال روانی باشند، از جمله والدین یا خواهر و برادر
  • فرد در دوره‌هایی از زندگی استرس زیادی تجربه کرده باشد.
  • فرد تجربه های شوک آوری از قبیل مرگ فرد مورد علاقه‌اش را داشته باشد.

درمان

اختلال روانی دوقطبی با روان درمانی، دارو درمانی، آموزش و خود درمانگری، رویکرد مکمل سلامتی مانند ورزش قابل کنترل است.

اختلالات اضطرابی

اختلالات اضطرابی

شیوع اختلال اضطرابی بیشتر در میان افراد میانسال و سالمندان است. فرد اضطرابی بیش از اندازه را تجربه می کند، به طوری که فعالیت های روزمره وی مختل می شود.

اختلال اضطرابی بسیار شایع است و از هر 5 نفر یک نفر دچار این بیماری می گردد.

علل بروز اختلال اضطرابی

  • عوامل ژنتیکی
  • بهم خوردن تعادل مواد شیمیایی مغز
  • فشار روانی
  • افراد با خلق و خوی حساس

انواع اختلالاتی که زیر مجموعه اختلالات اضطرابی هستند، عبارتند از:

روش‌های درمان اختلال اضطرابی

  • روان‌درمانی
  • قرص های ضد افسردگی
  • کنترل اضطراب به همراه روش های تمدد اعصاب

اختلالات مربوط به استرس

اختلالات مربوط به استرس

همه انسان‌ها در معرض استرس قرار دارند. این استرس می تواند به دو صورت طبیعی و تروما بروز کند.

در حالت طبیعی فرد دچار مشکلی شده و طی مدت کوتاهی حل می شود. اما استرسی که حالت اختلال روانی دارد، مدت‌های طولانی فرد را درگیر کرده و امکان زندگی عادی را از فرد می گیرد.

این نوع استرس، تروما یا زخم روان نیز گفته می شود. فردی که در معرض ضربه روحی یا عوامل استرس‌زای شدیدی قرار گرفته، این نوع اختلال روانی را تجربه می کند.

موارد زیر در دسته اختلالات استرس قرار می گیرد:

علایم اختلال روانی استرس

علایم تروما عبارتند از غم، ترس، انکار، عصبانیت و شرم که می‌تواند مشکلاتی از قبیل کابوس طغیان عاطفی، بی خوابی، تهوع، سرگیجه، سردرد، مشکلات اشتهایی و تغییر الگوی خواب شود.

به یاد داشته باشید که تشخیص تروما باید توسط روانشناس انجام شود و صرفا با دیدن چند علامت نباید به خود برچسب زد.

اختلال روانی استرس چگونه درمان می شود؟

تروما درمانی ندارد، اما با استفاده از روش‌های روان درمانی تروما محور، به همراه داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب، می توان از شدت علایم کاست.

اختلالات گسستگی

در اختلال روانی گسستگی، فرد قسمتی از هویت و حافظه خود را از دست می دهد و دچار فراموشی می گردد. ممکن است با ترک منزل و سرگردانی رو به رو شود یا شخصیتی چند گانه را تجربه کند.

علایم اختلالات گسستگی، بشرح زیر است:

  • فراموشی دوره های خاص زندگی
  • حس جدایی از خود و احساسات خود
  • برداشت غیرواقعی از حقایق
  • هویت مبهم
  • ناتوانی در کنار آمدن با استرس
  • مشکلاتی نظیر افسردگی، اضطراب، مشکلات رفتاری یا داشتن افکار خودکشی

اختلالات روانی زیر در دسته اختلالات گسستگی قرار می گیرند:

تشخیص و درمان

تشخیص این اختلال روانی بر عهده روانشناس می باشد، که با روان درمانی و در صورت نیاز با داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب یا داروهای ضد روان پریشی اقدام به کنترل عوارض بیماری و درمان می کند.

اختلالات گسستگی

اختلالات روان تنی یا سایکوسوماتیک

اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک، یکی از انواع اختلالات روانی است که در آن فرد بیمار نمی تواند مشکلات جسمی خود را با پزشک و دارو حل کند. این مشکلات جسمی منشا روحی و ذهنی دارد و استرس باعث آن تشدید می شود.

این اختلال نوعی واکنش دفاعی بدن به یک مشکل خاص است که به صورت مشکل جسمی خود را بروز می دهد. از بیماری‌هایی که می تواند منشا سایکوسوماتیک داشته باشد، می توان به میگرن، فشارخون، سردرد تنشی، ریزش مو، مشکلات گوارش، دیابت و گردن درد می توان اشاره کرد.

اختلالات روانی زیر، در دسته اختلالات سایکوسوماتیک قرار دارد:

تشخیص و درمان

تشخیص این اختلال روانی بر عهده روانشناس است و با استفاده از روان درمانی، رفتار درمانی، یوگا، ماساژ درمانی، ورزش، دارو درمانی اقدام به درمان بیمار می کند.

در بسیاری از موارد بیماران تنها به گوش شنوایی برای بازگویی دردهای خود نیاز دارند و با استفاده از راهکارهای یک روانشناس یا روان درمانگر، می توانند آرامش ذهنی خود را بازیابی کرده و سلامتی خود را باز یابند.

اختلالات تغذیه ای

اختلالات تغذیه‌ای

یک از انواع اختلالات روانی، اختلالات تغذیه ای است. در این نوع اختلال فرد به سمت گرسنگی یا پرخوری یا سایر عادات ناسالم تغذیه ای سوق داده می شود؛ نسبت به خوردن غذا حساس شده و هنگام خوردن غذا خود را سرزنش می کند.

فرد در این اختلال عادات ناسالم تغذیه ای دارد، که می تواند سلامتی‌اش را تهدید کند و اگر او در سنین رشد باشد، رشد و باروری وی تحت تاثیر قرار می گیرد. این افراد در مورد اندام خود نیز دچار نگرانی هستند که اگر درمان نشود، باعث مشکلاتی مانند افسردگی، اختلالات اضطراب و اعتیاد به مواد مخدر شود.

اختلالات تغذیه‌ای شامل موارد زیر هستند:

تشخیص و درمان

این اختلال روانی به طرز موثری قابل درمان است و اگر زود تشخیص داده شود، به سرعت بهبود می یابد. درمان اختلالات تغذیه شامل مشاوره، آموزش، مداخلات روانشناختی و درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی که ممکن است در فرد ایجاد شده باشد.

اختلالات خواب

در این نوع از اختلال روانی، الگوهای خواب فرد دچار اختلال می شود، طوری که فرد دچار بی‌خوابی یا پر خوابی می گردد؛ الگوهای خواب فرد دچار وقفه شده که نتیجه آن پریشانی و تحت تاثیر قرار گرفتن عملکرد روزانه فرد است.

اختلالات خواب شامل موارد زیر هستند:

شیوه درمان

برای درمان اختلالات خواب، دو نوع درمان پزشکی و تغییر سبک زندگی وجود دارد، که در آن فرد به تشخیص پزشک داروهای خاصی را مصرف می کند یا با ورزش و کاهش اضطراب و دیگر روش‌ها اقدام به کنترل و درمان این بیماری می کند.

اختلال های ایذایی

اختلال های ایذایی

اختلال های ایذایی، یکی از انواع اختلالات روانی هست که فرد در کنترل احساسات و رفتارها ناتوان است. به راحتی و بدون احساس گناه اقدام به نقض حقوق دیگران کرده؛ مخالف هنجارهای اجتماعی بوده و با مراجع قدرت درگیر می شود.

از علایم این اختلال می‌توان فرار از خانه یا مدرسه، سرقت و صدمات جسمی به افراد یا حیوانات نام برد. این اختلال در میان پسران‌شایع تر است.

موارد زیر قسمتی از این اختلال را شامل می‌شود:

تشخیص و درمان

روش های که در درمان اختلالات ایذایی به کار می رود، شامل:

اختلالات افسردگی

اختلالات افسردگی

اختلال روانی افسردگی بسیار شایع است.

در افسردگی فرد انگیزه خود را از دست می دهد و دچار حس بی‌ارزشی و ناراحتی مداوم شده و عملکرد روزمره وی با تداخل روبه رو می شود. با حالات عاطفی متعددی از جمله تحریک پذیری و غم احساس پوچی که نمود جسمانی دارد روبه رو می گردد.

این اختلالات از نظر زمان یا منشا و طول دوره با هم متفاوتند. حالات یاد شده، گذرا نیست و حداقل باید دو هفته ادامه داشته باشد تا بتوان گفت که فرد دچار افسردگی است.

در ادامه انواعی از اختلالات افسردگی لیست می شود که از نظر طول دوره، زمان یا علت احتمالی از یکدیگر متمایزند.

تشخیص و درمان

یک روانشناس می تواند این اختلال روانی را تشخیص دهد.

روش‌هایی که برای کنترل و درمان این اختلال وجود دارد، عبارتند از:

  • روان درمانی
  • درمان دارویی برای اختلالات افسردگی
  • گیاه درمانی
  • درمان‌های تحریک عصبی
  • تغییرات سبک زندگی

اختلالات مرتبط با مصرف مواد

اختلالات مرتبط با مصرف مواد

مواد مخدر، دسته‌ای از مواد یا داروهایی هستند که بر روی گیرنده‌های مغزی و بدن اثر می گذارد و فرد را دچار اعتیاد می کنند.

برخی از این مواد، داروهایی هستند که مصرف درمانی دارد. برخی داروهایی که برای تسکین درد یا مداوای برخی بیماری‌ها تجویز می شوند، در اثر مصرف نادرست و بی رویه باعث اعتیاد شود.

برای مثال داروهایی مانند مورفین، فنتانیل کدئین، پروپوکسی فن، هیدروکودون، هیدرومورفون و مپریدین برای تسکین درد در دوزی معین تجویز می شوند که در صورت سوء مصرف فرد را دچار اعتیاد می کند.

در اختلال مرتبط با مصرف مواد، فرد در اثر مصرف موادی مانند کوکائین، الکل، تریاک یا سایر مواد، دچار عوارض و پیامدهایی می شود.

این اختلالات در دو دسته‌اند:

  • اختلالات وابستگی به مواد مانند مشکلاتی در قطع یا ترک مواد یا ولع مصرف بیش از حد
  • اختلال مسمومیت حاصل از مصرف مواد مانند مسمومیت، جنون و هذیان، اضطراب و…

شدت مصرف مواد به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود.

اختلال قمار

اختلال قمار یک بیماری جدی است، که می تواند زندگی فرد را نابود کند.

قمار نوعی میل کنترل نشدنی است که فرد با وجود این که از صدمات قمار آگاه است، مایل به ادامه آن دارد. اختلال قمار نیز با توجه به شباهت‌هایی که با اعتیاد دارد، در این دسته قرار می گیرد.

قمار مانند مواد مخدر یا الکل سیستم پاداش مغز را تحریک کرده و باعث اعتیاد می شود.

نحوه درمان

مشاوره رفتاری و درمان‌های روانشناختی و دارویی متناسب با نوع اعتیاد و شدت درگیری برای این بیماران در نظر گرفته می شود.

اختلالات عصب شناختی

اختلالات عصب شناختی

در اختلالات عصب شناختی که افراد بالای 65 سال را درگیر خود می کند، افراد از کاهش توانایی ذهنی مانند حافظه شکایت دارند. این مشکلات اکتسابی بوده و در پی افزایش سن در افراد به وجود می آید.

بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون جزو این دسته از اختلالات هستند.

اختلالات عصب شناختی بر توانایی‌های شناختی مانند تمرکز و حل مسئله، درک و یادگیری و حافظه اثر می گذارد، ولی شامل افرادی که از بدو تولد این نقیصه را دارند، نمی شود.

در ادامه به انواع اختلالات شناختی می‌پردازیم:

اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی، نوعی جنون است که فرد تفاوت بین واقعیت و خیال را درک نمی کند؛ یک بیماری جدی مغزی است که در آن تفکر فرد، اعمال و درک از واقعیت وی دچار مشکل می شود. این بیماری یکی از اختلالات بسیار ناتوان کننده است.

عمده‌ترین علامت آن توهم است؛ فرد صداهایی می شنود که وجود ندارد؛ چیزهایی می بیند که وجود ندارد. هذیان و گفتار آشفته و رفتار نامنظم نیز از دیگر علایم آن است.

اسکیزوفرنی در مردان زودتر از زنان شروع می شود و در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی بروز پیدا می کند. مواردی مانند ژنتیک، شیمی مغز، عوامل محیطی و مصرف مواد می تواند در ایجاد اسکیزوفرنی موثر باشد.

تشخیص و درمان

برای درمان های اسکیزوفرنی از دارو های ضد روان پریشی، روان درمانی، خود مدیریتی، آموزش و پشتیبانی اجتماعی استفاده می شود.

غیر از این موارد از دیگر روش های درمانی قدیمی اسکیزوفرنی، شوک الکتریکی به مغز بیمار است که طی آن امواج الکتریکی به مغز بیمار وارد شده و فعالیت مغزی وی را به حالت عادی بر می‌گرداند.

اختلال روانی شامل رفتارها و تفکر خاصی است

اختلالات وسواسی – جبری

وسواس، به افکاری گفته می شود که فرد را با فشارهای مداومی رو به رو می کند و باعث پریشانی وی می شود. در جبر فرد حس می کند باید یک سری رفتارهای تکراری را انجام دهد.

شخص باید بیش از یک ساعت در روز این اختلالات را تجربه کند، تا بتوان گفت که درگیر وسواس و جبر است.

این اختلالات روانی شامل موارد زیر است:

نحوه درمان

برای درمان این اختلال درمان دارویی و درمان شناختی – رفتاری تجویز می شود.

اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی

در اختلال شخصیتی فرد الگوهای رفتاری، عاطفی و فکری ثابتی دارد که غیرعادی است. رفتار یا تفکر غیرعادی دارد یا دچار رفتار یا تفکر نمایشی است یا برخی رفتار دلهره آور و اضطرابی دارد.

برخی دیگر رفتارهای غیرقابل پیش بینی دارد، که عبارتند از:

تشخیص و درمان

روانشناس در تشخیص این اختلالات از دو روش تشخیص پزشکی و تشخیص روانشناختی استفاده می کند، که در معاینه فیزیکی در مورد وضعیت سلامتی فرد سوال پرسیده می شود و در معاینه روانشناختی افکار و احساسات فرد پرسیده می شود و در این مورد پرسشنامه ای نیز پر می شود.

ممکن است با اجازه فرد در مورد ارتباطاتش و افراد خانواده‌اش سوالاتی پرسیده شود.

اختلالات وسواسی-جبری

سخن آخر

اختلال روانی، شامل رفتارها و تفکر خاصی است که بر روان کودک یا بزرگسال اثر گذاشته و فعالیت های روزمره یا کاری، تحصیلی و اجتماعی وی را دچار مشکل می کند.

تشخیص علایم اختلالات روانی که در این مقاله برشمردیم، همگی در حیطه علم روانشناسی و روان درمانی است.

این علایم لزوما در تمام افراد مشاهده نمی شود؛ در صورتی که چنین علایمی در خود یا نزدیکان خود مشاهده کردید، به روانشناس مراجعه کنید و با تشخیص اصولی اقدام به درمان کنید.

مشاوران ما در مرکز مشاوره هم اندیشان این اختلالات روانی را تشخیص داده و با ارائه روش درمانی مناسب، به شما در رهایی از علایم بیماری و درمان آن یاری می رسانند.

اگر به هر دلیلی امکان مراجعه حضوری برای شما وجود نداشت، می توانید با شماره 9099071985 تماس گرفته و از خدمات مشاوره تلفنی این مرکز بهره ببرید.

اینستاگرام

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دریافت مشاوره