اسکیزوفرنی (Schizophrenia)، یک اختلال روانی جدی است، که در آن افراد به طور غریزی، واقعیت را اشتباه تفسیر می کنند. این بیماری می تواند منجر به توهم، هذیان و اختلالات شدید روانی – رفتاری شود که در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد می کند و می تواند ناتوان کننده باشد.
از علائم اصلی این اختلال مغزی که بر تفکر، احساس و ادراک فرد تأثیر می گذارد، علائم جنون مانند توهم شنوایی و هذیان است.
از شما دعوت می کنیم در ادامه مطلب با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید تا به بررسی این اختلال و راه های درمان آن بپردازیم.
اسکیزوفرنی چیست؟
برخلاف تصور عموم، افراد مبتلا به این اختلال شخصیت دوگانه یا چندگانه ندارند، اما اسکیزوفرنی (Schizophrenia) یک روان پریشی و جنون است، یک بیماری روانی که در آن چیزی که فرد تصور می کند واقعی نیست.
در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلالات روانی ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهند.
دنیای اطراف ما ممکن است به عنوان یک سوءتفاهم از افکار، تصاویر و صداهای گیج کننده ظاهر شود؛ رفتار افراد مبتلا به این اختلال می تواند بسیار عجیب باشد.
مراحل اسکیزوفرنی
در ابتدا بیماری فرد دچار افسردگی، اضطراب و یا وسواس می شود به مرور زمان توهم و هذیان و پس از آن سایکوز در او دیده می شود.
انواع اسکیزوفرنی
در ادامه به انواع مختلف اسکیزوفرنی می پردازیم:
اسکیزوفرنی پارانوئید (Paranoid.sch )
توهمات شنیداری و هذیان های نظام یافته مهمترین علامت این نوع اسکیزوفرنی است.
اسکیزوفرنی آشفته یا سازماننیافته (Disorganized.sch)
در این حالت فرد رفتاری توجیه ناپذیر دارد برای مثال بدون دلیل خنده های شدید سر می دهد یا شکلک در می آورد.
اسکیزوفرنی کاتاتونیک (Catatonic.sch)
فرد به نوعی اختلال رفتار حرکتی دچار می شود که یا کاملا بی حرکت است یا حرکات شدید از خود بروز می دهد.
- کاتاتونیک هیجانی (Excited.ca )
حرکات شدید و خشونت آمیزی از فرد سر می زند.
- کاتاتونیک انزواگرا (Withdran.ca)
این نوع از کاتاتونیک با بهتزدگی، عدم تکلم، بازداری کلی، منفیگرایی توام است.
اسکیزوفرنی باقیمانده Residual.sch
این نوع اسکیزوفرنی فاقد علایمی مانند هذیان، توهم، عدم انسجام و رفتار بسیار آشفته میباشد. اما در عوض علایمی مانند انزوا تفکرات و رفتارهای عجیب نداشتن ابتکار عمل و کند بودن ابراز هیجانی را دارند.
اسکیزوفرنیهای کودکی (Childhood.sch
این نوع اسکیزوفرنی قبل از سن بلوغ رخ می دهد و در آن کودکانی رخ می دهد که در معرض خطراتی چون فقر، خانواده های از هم پاشیده و یا فرزندان طلاق با وابستگی باشد.
شدت اسکیزوفرنی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
برخی افراد تنها یک دوره جنون را تجربه می کنند، در حالیکه برخی دیگر در طول زندگی خود چندین دوره جنون را تجربه می کنند، که در طی آن یک زندگی نسبتاً عادی را تجربه می کنند.
به نظر می رسد علائم بیماری در طول دوره هایی که به عنوان عود و پیشرفت شناخته می شود، بدتر شده و دوباره بهبود می یابد. افراد مبتلا به این اختلال، اغلب در اجتماع، محل کار، مدرسه و روابط اجتماعی با مشکلاتی مواجه هستند.
این بیماری طولانی مدت، درمان ندارد، اما قابل کنترل است؛ افراد مبتلا، نیاز به درمان اسکیزوفرنی به شکل مادام العمر دارند.
درمان اولیه ممکن است علائم را قبل از شروع عوارض جدی کنترل کند و ممکن است به بهبود پیش آگهی طولانی مدت کمک کند.
اگرچه این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما در نوجوانی یا اوایل دهه 20 سالگی شایع تر است. این اختلال در مردان و زنان به یک اندازه شایع است، اگرچه علائم معمولاً در مردان زودتر از زنان ظاهر می شود؛ با این حال، شروع زود هنگام علائم با شدت بیماری همراه است.
علائم اسکیزوفرنی
برای درمان اسکیزوفرنی لازم است که از علائم آن آگاه شویم. نشانه های بیماری ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا شامل توهم، هذیان، یا اختلالات گفتاری است و منعکس کننده اختلال عملکرد است.
در واقع، این اختلال شامل طیف گسترده ای از علائم، ازجمله تغییرات در عملکرد، تفکر، احساس، ادراک، شناخت و شخصیت است و همچنین ممکن است نشان دهنده انواع مختلف رفتارها در زمان های مختلف باشد.
شایع ترین علائم اسکیزوفرنی را می توان به چند دسته از جمله علائم مثبت، علائم شناختی و علائم منفی طبقه بندی کرد.
علائم مثبت اسکیزوفرنی
- هذیان
باورهای عجیبی هستند که ریشه در واقعیت ندارند و حتی پس از رویارویی با واقعیت ها تسلیم نمی شوند. مثلاً بیمار این توهم را دارد که دیگران می توانند افکار او را بشنوند یا او خدا یا شیطان است؛ یا افرادی هستند که فکر خود را در سر یک شخص می گذارند یا علیه او نقشه می کشند.
هذیان در اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دیده می شود.
- کاتاتونیا
حالتی که در آن فرد برای مدت طولانی در موقعیت خاصی ثابت شده و به اصطلاح مجسمه می شود.
- توهم
شامل درک احساساتی است که واقعی نیستند. شنیدن صداها شایع ترین توهم در افراد مبتلا به این بیماری است؛ این صداها ممکن است در مورد رفتار فرد، توهین و بی احترامی به فرد یا دستور دادن باشد.
انواع دیگر توهم ها که نادر هستند عبارتند از دیدن چیزهایی که وجود ندارند، بوهای عجیب، مزه های عجیب در دهان، و احساس اینکه چیزی روی پوست است، حتی اگر چیزی به بدن فرد برخورد نکرده باشد.
نمونه هایی از علائم اسکیزوفرنی که نشان دهنده ناتوانی فرد در تفکر واضح و عدم پاسخ مناسب است:
- حرکت آهسته
- بیان جملات بی معنی و یا استفاده از اصطلاحات نامربوط که برقراری ارتباط یا شرکت در مکالمه را برای فرد مشکل می کند.
- پرش سریع از یک فکر به فکر دیگر بدون ارتباط آشکار یا منطقی بین آنها
- ناتوانی در تصمیم گیری
- بیش از حد اما بدون معنی نوشتن
- تکرار یک سری حرکات یا رفتارهایی (مانند راه رفتن در یک دایره)
علائم شناختی اسکیزوفرنی
- عملکرد اجرایی ضعیف (توانایی درک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم گیری)
- اختلال در تمرکز یا توجه
- مشکلات حافظه فعال (اختلال در توانایی استفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری)
علائم منفی اسکیزوفرنی
- فقدان عواطف یا احساسات محدود (شخص ممکن است حالات صورت را تغییر ندهد یا یکنواخت صحبت کند.)
- دوری از خانواده، دوستان و فعالیت های اجتماعی
- کاهش انرژی
- کمبود انگیزه
- از دست دادن علاقه و امید به زندگی
- عادات بد سلامتی و تغذیه
تشخیص اسکیزوفرنی
روانشناسان، روانپزشکان و روان درمانگران می توانند در مورد تشخیص درست این بیماری نظر قطعی دهد. متخصصان با مراجعه به راهنمای تشخیصی و آماری (DSM-5) این بیماری را تشخیص داده و پس از بررسی سوابق پزشکی آن را درمان می کنند.
عامل بیماری اسکیزوفرنی
عامل ایجاد کننده اسکیزوفرنی هنوز مشخص نیست؛ اما بیمار بنا به دلایل زیر دچار آسیب پذیری سیستم اعصاب می شود:
- به لحاظ ژنتیکی مستعد بیماری است.
- در مغز او تغییرات شیمیایی رخ می دهد.
- هنگام تولد دچار صدمه شده است.
- در محیط زندگی فشار و تنش روانی زیاد است.
نکته: تعامل عامل 1 و 2 باعث ایجاد بیماری می شود.
رابطه بین تنش و فشار روانی و آسیبپذیری سیستم اعصاب بیمار رابطه الاکلنگی وجود دارد به نوعی که اگر سیستم اعصاب بیمار آسیب پذیری بالای داشته باشد با کمترین فشار روانی بیماری عود پیدا می کند.
درمان های اسکیزوفرنی چیست؟
از آنجایی که علت دقیق این بیماری مشخص نیست، درمان فعلی اسکیزوفرنی کنترل و مدیریت علائم است.
درمان اسکیزوفرنی معمولاً ترکیبی از دارودرمانی و روان درمانی است؛ در ادامه تغییر سبک زندگی به بیمار کمک می کند تا علائم خود را مدیریت کند و زندگی عادی تری به نسبت گذشته داشته باشد.
استفاده از دارو برای درمان اسکیزوفرنی
دارو نقش مهمی در کاهش علائم و تسکین بیماران دارد؛ البته استفاده از دارو به تنهایی توصیه نمی شود و بهتر است همراه با روان درمانی استفاده شود.
داروهایی که برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می شوند، داروهای آنتی سایکوتیک یا همان داروهای ضد روان پریشی (Antipsychotic) نامیده می شوند.
تصور می شود که با اثر بر انتقال دهنده عصبی، ترشح دوپامین علائم را تسکین می دهد؛ البته استفاده از آن عوارضی هم دارد؛ بنابراین تجویز داروی مناسب که بیشترین کارایی و کمترین عوارض را داشته باشد، بهترین درمان دارویی است.
دو نسل از داروهای آنتی سایکوتیک وجود دارد. نسل اول ارزان تر است، اما عوارض جانبی بیشتری دارند. داروهای آنتی سایکوتیک نسل دوم جدید ترین و محبوب ترین درمان اسکیزوفرنی هستند.
برخی از این دارو ها عبارتند از:
- کلوزاپین (Clozapine)
- لورازیدون (Lurasidone)
- اینوگا (Invega)
- سروکوئل (SEROquel)
- ریسپریدون (Risperidone)
برخی از داروهای نسل اول که هنوز تجویز می شوند عبارتند از:
- کلرپرومازین (Chlorpromazine)
- فلوفنازین (Fluphenazine)
- هالوپریدول (Haloperidol)
- پرفنازین (Perphenazine)
اگرچه داروهای نسل دوم عوارض جانبی کمتری دارند، اما مانند همه داروهای روانپزشکی، حتما از شروع و قطع آنها بدون نظر پزشک خودداری کنید.
میزان اثربخشی داروهای اسکیزوفرنی چقدر است؟
اثربخشی داروهای قدیمی در حدود 60 الی 70 درصد بود. اثربخشی داروهای نسل جدید اسکیزوفرنی بیشتر شده است و حدود 30 الی 50 درصد از افرادی که با داروهای قبلی درمان نمی شدند با مصرف داروهای جدید درمان می گردند
اصلاح ژنتیکی در درمان اسکیزوفرنی
وراثت، مهم ترین عامل در بین همه علل این بیماری است. جدید ترین درمان اسکیزوفرنی روشی است که در آن پزشکان به ژن های سازنده این بیماری توجه می کنند.
محققان توانسته اند تصاویر مغزی بیماران را مطالعه کنند تا حدس بزنند کدام ژن مسئول انتقال بیماری است. تحقیقات جدید با بررسی اثرات بیولوژیکی ژنتیک درمانی با استفاده از جهش های ژنتیکی نشان داده است که به کاهش علائم کمک می کند.
محققان هنوز درحال توسعه این درمان با استفاده از اصلاح ژنتیکی هستند.
درمان سریع اسکیزوفرنی
درمان سریع اسکیزوفرنی برای کسانی استفاده می شود که نمی خواهند از درمان های معمولی استفاده کنند و علائم بیماری بطور ناگهانی آشکار تر می شود.
در بروز این شرایط بهتر است درمان سریع این بیماری با مراجعه به بیمارستان روانی آغاز شود؛ در این روش درمان، بیمار 3 تا 7 روز در بیمارستان بستری می شود.
برخلاف تصور رایج، خطر عدم درمان اسکیزوفرنی خشونت نیست، بلکه خودکشی است.
طول عمر بیماران اسکیزوفرنی
بر اساس مطالعات، برخی مسائل ممکن است طول عمر بیمار اسکیزوفرنی را تا 10 سال کاهش دهد مانند عوارض داروها میل به خودکشی اختلالات روانی همایند
نتیجه گیری
اسکیزوفرنی (Schizophrenia) که یک نوع بیماری و اختلال عصبی نیز گفته می شود، بر نحوه تفکر، اعمال، بیان احساسات و همچنین درک واقعیت فرد بیمار تاثیر می گذارد.
این بیماری که خطرناک ترین بیماری روانی نیز محسوب می شود، تاثیر زیادی در ناتوانی فرد دارد و باعث می شود فرد در برقراری روابط اجتماعی و عمومی با افراد دیگر دچار مشکل شود.
توصیه ما اقدام به موقع برای شناسایی و درمان این بیماری آن هم با استفاده از یک مشاور کار آزموده و خبره است.
مشاوران مرکز مشاوره هم اندیشان با چندین سال سابقه درخشان در زمینه های مختلف، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان هستند. برای کسب اطلاع بیشتر و گرفتن وقت مشاوره تلفنی با شماره 02191023933 تماس بگیرید.
سوالات متداول
اسکیزوفرنی (Schizophrenia) چقدر شایع است؟
اسکیزوفرنی تقریباً در 1٪ از جمعیت رخ می دهد و افراد با هر وضعیت اجتماعی و اقتصادی را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری یک اختلال روانی رایج نیست.
آیا افراد مبتلا باید تا آخر عمر دارو مصرف کنند؟
مدت زمان درمان اسکیزوفرنی به علائم فرد بستگی دارد و تحت نظر روانپزشک به پایان می رسد؛ اما در بیشتر موارد عود بیماری رخ می دهد و در صورت تکرار، این اختلال تا پایان عمر ادامه خواهد داشت.
بهترین داروی اسکیزوفرنی چیست؟
داروهای آنتی سایکوتیک یا همان داروهای ضد روان پریشی (Antipsychotic) که توسط روانپزشک تجویز می شود.
طول عمر یک بیمار اسکیزوفرنی چقدر است؟
اسکیزوفرنی بر طول عمر افراد مبتلا تأثیری ندارد، اما به دلیل ارتباط بین این بیماری و مواد مخدر، خودکشی، چاقی و بیماری های مقاربتی، ممکن است این افراد کمتر از افراد عادی عمر کنند.
مهمترین خطر ناشی از عدم درمان اسکیزوفرنی چیست؟
خودکشی
با عرض سلام درود!
یکی از عقارب ما مبتلا به این مریضی است آیا مدوا میشود یا خیر باید چی کار کنیم مریض مبتلا به مرض از ادویه اصلا استفاده نمیکند
میشه که راهنمایی کنید ممنون میشم