اختلال شخصیت وابسته چیست؟

حوزه روانشناسی، یک طیف گسترده ای از اختلالات روانی را شناسایی و در مورد هر کدام اطلاعت جامع و کاملی را جمع آوری کرده است. وابستگی شخصیتی نیز یکی از انواع مختلف اختلالات شناخته شده است.

این مشکل هنگامی به یک مساله جدی تبدیل می شود که استقلال شخصیتی فرد را از بین می برد. افراد مبتلا به این اختلال روحی، همواره در تلاش هستند که دیگران را از خود نرنجانند، حتی اگر این مساله به قیمت از دست دادن آرامش خودشان باشد.

مبتلایان به این بیماری ذهنی دارای رفتارهای ترحم برانگیز، منفعلانه، بدون استقلال فکری و شخصیتی و محتاج مانند هستند. در ادامه مطلب با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید تا بیشتر به بررسی این اختلال و راه‌های درمان آن بپردازیم.

ویژگی های افراد با اختلال شخصیت وابسته چیست؟

به خاطر کسب اطمینان خاطر از عدم مبتلا شدن به مشکل وابستگی شخصیتی، بهتر است با علائم آن آشنا شویم.

دقت کنید حداقل پنج مورد از علائم و موارد زیر اگر در فردی وجود داشته باشد، آنگاه به شخصیت وابسته مشکوک است. برای تشخیص قطعی وجود این بیماری، لازم است روانشناسان تست های شخصیتی را از بیمار بگیرند.

علائم اختلال شخصیت وابسته

1. افراد وابسته، نیاز به مراقبت های شدید افراطی دارند.
2. دستور پذیر هستند؛ یعنی آمادگی پذیرش و اطاعت کردن از همه را دارند.
3. از جدا ماندن و تنهایی واهمه دارند.
4. در تصمیم گیری های ساده نیز استقلال کافی را ندارند؛ این افراد حتی برای انتخاب رنگ لباس و نوع غذایی که مایل به خوردن آن هستند، منتظر نظر دیگران می مانند.
5. غالب مسئولیت های زندگی مشترک را بر دوش همسر خود قرار می دهند.
6. توانایی ابراز نظرهای شخصی خود را ندارند.
7. از مخالفت کردن می ترسند.
8. به قضاوت خود در مورد مسائل اطمینان نمی کنند.
9. احساس تنهایی به این دسته از افراد به شدت حس درماندگی القا می کند.
10. نداشتن حامی و مراقبت، آنها را دچار درماندگی می کند.
11. به قدری از تنها ماندن می ترسند که به محض تمام شدن یک رابطه احساسی، رابطه جدیدی را آغاز می کنند.
12. همواره در فکر تنها ماندن خودش در تمام مراحل زندگی است.
13. اولویت بندی آنها برای برآورده کردن نیازها اشتباه است. یعنی همواره نیاز دیگران مخصوصا حامیانشان را در صدر اولویت بندی ها قرار می‌‌دهند و خودشان را فراموش می کنند.
14. افراد وابسته انتقاد پذیر نیستند و اگر به آنها انتقاد شود، به شدت حساسیت نشان می‌ دهند.
15. خیالبافی، خوشبینی بیش از حد و ساده لوحی از دیگر نشانه های افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته است.
16. چون بر اساس نظر دیگران مشغول به تصمیم گیری هستند، همواره موقعیت شغلی این افراد به دلیل عملکرد ضعیف آسیب می بیند.
17. این افراد روابط اجتماعی محدودی دارند؛ چرا که می توانند فقط با اشخاصی که به آن وابسته هستند، ارتباط برقرار کنند.
18. چون توانایی دفاع کردن از خود را ندارند، غالبا مورد سوءاستفاده های جسمی و روانی قرار می گیرند.
19. اگر حامی و مراقب افراد وابسته، اتفاقی برایشان بیفتد، فرد وابسته نیز به افسردگی دچار می شود.

پنج نوع شخصیت وابسته

تئودور میلون، روانشناس مشهوری است که وابستگی افراد را به پنج دسته متفاوت تقسیم بندی کرد. این پنج گروه علاوه بر ویژگی های اصلی وابستگی شخصیتی، خصیصه های متفاوت دیگری را نیز از خود نشان می دهند.

1- وابسته مضطرب

دسته ای از افراد که به اختلال شخصیت وابسته مضطرب دچار هستند، ترکیبی از وابستگی و اجتنابی اخلاقی را بروز می دهند.

این افراد مایل به داشتن استقلال فکری و شخصیتی نیستند و برای داشتن امنیت خود را پشت منابع قدرت پنهان می کنند. آنها هموار از طرد شدن می ترسند و هنگامی که منبع قدرت خود را دور می بینند دچار استرس شدید می‌ شوند.

اگر حامی این افراد نتوانند نیاز آنها را برآورده کند و به آنها اطمینان دهد که همواره در کنارشان حضور دارد، دچار اضطراب فراوانی می‌ شوند که این استرس می‌ تواند در قالب خشم فروخورده در شخص نمایان گردد.

این افراد بشدت منفی نگر بوده و همواره در حال پیش بینی رخ دادن اتفاق های بد هستند.

2- وابسته مطیع

این افراد به دلیل ترس از طرد شدن همواره مطیع و حرف گوش کن هستند؛ اما هیچگاه سعی در صمیمی شدن با اطرافیان خود نمی‌‌کنند.

متین بودن این افراد به قدری است که ارزش ها و عقاید خود را برای راضی نگه داشتن دیگران زیر پا می گذارند. برخی اوقات افراد مطیع برای جلب توجه دیگران سعی دارند خود را مریض و ناراحت نشان دهند.

متاسفانه این دسته از افراد بسیار تایید طلب هستند و مایل هستند که ارزشمندی را از دیگران دریافت کنند. به همین دلیل فداکاری های بسیاری را در حق دوستان و آشنایان انجام می دهند.

همین امر سبب شده است تا این دسته از افراد، از زندگی احساس رضایت نداشته باشند.

3- وابسته نابالغ

داشتن دیدگاه بچگانه نسبت به اطراف، از ویژگی های بارز افراد وابسته نابالغ است. افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت وابسته نابالغ هستند، چون هیچ آرزو و هدفی برای خود طراحی نمی کنند، هیچگاه به موفقیت چشمگیری نمی رسند.

این افراد از جاه طلبی و کمال گرایی دوری می کنند و تمایل دارند با افراد کم سن و سال معاشرت داشته باشند.

4- وابسته غیر موثر

انرژی کم، روحیه خسته و سکوت چشم گیر این افراد از ویژگی های واضح افراد وابسته غیر موثر است. این افراد توانایی درک احساسات دیگران را دارند و سعی در همدلی با آنها را  – هرچند کم – از خود نشان می دهند.

انگیزه کم این افراد برای زندگی سبب نادیده گرفتن انواع مسئولیت ها می شود؛ چرا که اعتقاد دارند که سرنوشت از پیش تعیین شده است.

5- وابسته ایثارگر

این نوع از وابسته ها تمایل به برقراری ارتباط با دیگران به هر قیمتی را از خود بروز می دهند و برای حفظ کردن این روابط، از هیچ تلاشی دریغ نمی کنند.

این تلاش می تواند منجر به زیر پا گذاشتن اعتقادات و ارزش های شخصی شود. این ایثار و فداکاری ممکن است باعث جلب توجه و رضایتمندی دیگران شود و فرد وابسته را راضی کند؛ اما همچنان یک فداکاری بیمارگونه است.

علت مبتلا شدن به اختلال شخصیت وابسته

مبتلا شدن به اختلالات ذهنی، می ‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. افرادی که به شدت به دیگران وابسته هستند و این وابستگی از نظر روانپزشکان و روانشناسان از مرز مجاز عبور کرده است، ممکن است یک عامل، علت به وجود آمدن این اختلال در روحیه شخص بوده باشد.

نمونه ای از این عوامل، بشرح زیر است:

• ژنتیک و وراثت
• مراحل رشد نامناسب
• سبک زندگی خانواده
• تربیت های نادرست و همراه با ایجاد ترس در کودک
• مراقبت های اغراق آمیز والدین از کودکان
• نحوه آموزش سختگیرانه
• طرد شدن در کودکی
• لطمه های احساسی
• طلاق عاطفی و حقیقی والدین

نحوه درمان اختلال شخصیت وابسته

فرایند درمان با توجه به نظر تیم درمانی روانپزشک و روانشناس ممکن است دوره طولانی را پشت در بگذارد.

متاسفانه گاهی اوقات درمانگر در حال تلاش برای بریدن بند وابستگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به دیگران است، که متوجه می شود این وابستگی به خودش منتقل شده است و بیمار، درمانگر را به عنوان الگوی خود قرار داده است؛ همین امر نحوه درمان مبتلایان را با مشکل مواجه می کند.

تیم درمان می توانند در حین انجام جلسه های تراپی، از دارو برای رفع استرس و اضطراب و افسردگی فرد استفاده کنند. اما بیشترین تمرکز درمانگران بر روی روانکاوی دوران کودکی و نوجوانی شخص، جهت ریشه یابی علت ایجاد وابستگی است.

بهترین راه برای درمان شخصیت وابسته، آن است که درمانگران عزت نفس در بیمار را تقویت کنند و توانایی های وی را آشکار نمایند.

گاهی اوقات درمان می‌ تواند به صورت آموزشی باشد. یعنی درمانگر نحوه ایجاد و برقراری یک ارتباط سالم را به وی آموزش دهد و راه داشتن رفتار سالم در جامعه را به بیمار بیاموزد. این آموزش می تواند موجب استقلال فکری و رفتاری مبتلایان به اختلالات وابستگی شود.

ازدواج با فردی مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

انتخاب کردن این افراد برای زندگی، یک تصمیم مشکل و سخت است. چرا که افراد وابسته توانایی مستقل بودن در هیچ کدام از مراحل زندگی را ندارد و بیشتر اوقات مسئولیت های خود را بر دوش شریک خود قرار می‌ دهند.

افرادی که دارای شخصیت وابسته هستند، می ‌تواند در هر مرحله ای از زندگی از سمت دیگران مورد سوءاستفاده قرار بگیرند.

به همین دلیل بهتر است که قبل از ازدواج باید این افراد، از روانپزشک و روانشناس بخواهید طرف مقابل را معاینه کند و نظرات تخصصی خود را در مورد زندگی کردن با این اشخاص برایتان شرح دهد.

در پایان

اختلال شخصیت وابسته، از اختلالات شایع روانشناسی است که در آن فرد پیوسته در تلاش است دیگران را خوشحال کند و در این راه حتی ارزش های خود را زیر پا می گذارد. این افراد سلطه پذیر و وابسته هستند و برای کوچکترین تصمیم گیری نیاز به تایید دیگران دارند.

این اختلال بسیار خطرناک است؛ چرا که زمینه ساز اختلالات دیگر مانند افسردگی، اختلال اضطراب، فوبیا و اعتیاد است. علاوه بر آن فرد را در معرض سوءاستفاده های جسمی و روحی زیادی قرار می دهد.

این دسته افراد در ازدواج نیز به صورت وابسته عمل کرده و تمامی مسئولیت ها را به دوش همسر خود می اندازند.

در صورتی خود یا سایر اعضای خانواده‌تان به این اختلال دچار است، با کمک مرکز مشاوره هم اندیشان می توانید آن را درمان کنید. شما می توانید از مشاوره تلفنی برای تشخیص درست این اختلال استفاده کنید و با مشاوران باتجربه این مرکز تماس بگیرید.

برای دریافت مشاوره تلفنی با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

آیا اختلال شخصیت وابسته قابل درمان است؟

بله؛ درمان ممکن است زمان بر باشد، اما حتما از علائم و وابستگی کم خواهد شد و در مواردی که شدید نیست درمان کامل صورت می گیرد.

چگونه تشخیص دهیم کدام نوع از شخصیت های وابسته هستیم؟

مطمئن ترین راه، مراجعه به روانشناس و انجام تست های شخصیتی است.

کدام نوع از وابستگی ها زیان بار تر است؟

هر نوع وابستگی افراطی به دیگران خطرناک است. اشخاص می بایست دارای استقلال فکری و شخصیتی در تصمیم گیری های زندگی باشند.