کودک آزاری (تنبیه بدنی فرزند) توسط پدر و مادر چه آثاری را در پی دارد؟

عمده شخصیت هر فرد در دوران کودکی شکل می گیرد و نحوه رفتار والدین بر آن بسیار موثر است. برخی از والدینی به جای شیوه های مثبت و به روز فرزند پروری از راه های ناکارآمد و مخربی مانند تنبیه بدنی استفاده می کنند.

این کودکان، دوران کودکی پرخاشگر و آسیب دیده خواهند داشت که در بزرگسالی با مسائل زیادی روبه رو خواهند شد؛ مثلا در امور مالی و شغلی، در روابط عاطفی و اجتماعی خود، شکست می خورد.

این کودکان از عزت نفس بسیار پایینی برخوردار خواهند بود و اعتماد به نفس شکننده ای پیدا خواهند کرد.

فرد در بزرگسالی باید انرژی زیادی صرف حل کردن مسائل مربوط به عزت نفس و اعتماد به نفس خود کند و بهای گزافی برای فرصت های از دست رفته و شکست هایش متحمل شود.

کودک آزاری چیست؟

هر عملی که باعث شود کودک به لحاظ جسمی و روحی صدمه ببیند کودک آزاری نامیده می شود.

کودک آزاری توسط پدر و مادر اتفاقی دردناک است که فضای خانه را به محیطی غیر قابل اعتماد و ناامن تبدیل می کند. کودک آزاری تنها جنبه جسمی ندارد و جنبه روحی آن تاثیر بسیار مخرب تری در روان و شخصیت فرزندان باقی می گذارد.

کودک آزاری توسط مادر و پدر خلاف قانون است و مجازات هایی برای آن در نظر گرفته شده است. تنبیه بدنی نیز یکی از مصداق های کودک آزاری است که در اثر بی اطلاعی والدین از نحوه صحیح تربیت کودک اتفاق می افتد.

تنبیه بدنی چیست؟

تنبیه به معنای آگاه کردن است. اما تنبیه بدنی استفاده از نیروی فیزیکی برای ایجاد درد است که کودک را از رفتاری ناپسند منع کرده یا آن رفتار را کنترل و تصحیح کند.

تنبیه بدنی نوعی کودک آزاری به حساب می آید که برخی خانواده ها از آن استفاده می کنند ولی متاسفانه این عمل باعث نقض حقوق کودک می شود.

روانشناسان تنبیه بدنی را صحیح نمی دانند چرا که عوارض نامطلوبی را در کوتاه مدت و بلندمدت را بر جسم و روان کودک دارد.

تاثیر تنبیه بدنی بر کودک

تنبیه بدنی آثار بسیار مخربی بر روحیه کودکان دارد. این عواقب آن قدر زیاد است که والدین در صورت آگاهی از آن، هرگز این راه را برای تنبیه کودکان انتخاب نمی کنند.

در ادامه به برخی از این آثار می پردازیم.

برخی از این آثار مخرب عبارتند از:

• تنبیه اعتماد به نفس کودک را از او می گیرد.

هنگامی که کودک را تنبیه می کنید، حس می کند دنیا به آخر رسیده است. این مسئله باعث می شود حس کند والدینش او را قبول ندارند و خود را در هر کاری مقصر بداند و احساس گناه، احساس ترس و ناامنی در او ایجاد شود. این مسائل اعتماد به نفس او را می گیرد.

• استقلال فردی را از دست می دهد.

کودکی که مورد تنبیه والدین قرار می گیرد حس می کند باید فرد مطیعی باشد و این گونه از استقلال فردی خود محروم می شود و کودکی که استقلال فردی نداشته باشد حس می کند هیچ اختیاری ندارد و همواره باید از والدین اطاعت کند.

عدم استقلال باعث می شود فرد در بزرگسالی در برابر هر گونه زور، هیچ گونه مقاومتی نشان ندهد و همواره مطیع است.

• اضطراب زیادی تجربه می کند.

کودکی که تنبیه شده است برای انجام هر کاری استرس را تجربه می کند. او فکر می کند هر کاری انجام دهد تنبیه خواهد شد. این کار حس آرامش و خلاقیت را از او می گیرد.

• احساس رهاشدگی به کودک دست می دهد.

تنبیه بدنی به کودک احساس ناامنی و رهاشدگی می دهد. این کودک همیشه در استرس قرار دارد و احساس بی پناهی می کند. ادامه یافتن این احساس مخرب فرد را در بزرگسالی دچار مشکلات زیادی در زندگی می کند.

ریشه بسیاری از تله های روانی از جمله تله رهاشدگی در کودکی فرد، ناشی از رفتارهای والدین با او است.

• کودک رفتارهای خشونت آمیز را می آموزد.

کودک رفتار خشونت آمیز را یاد گرفته و رفتارهای تهاجمی را از خود بروز می دهد. این کودک در برخورد با مسائل به این روش رفتار می کند و هرگز یاد نمی گیرد به گونه ای بهتر و موثر تر رفتار کند.

این رفتارها به ویژه در برخورد با همسالان بروز می یابد. به مرور زمان این رفتار در او نهادینه می شود. این کودکان در بزرگسالی در حال نزاع در خیابان هستند و در مواجهه با انواع موقعیت ها به جای مهارت کلامی از زور و خشونت استفاده می کند.

علاوه براین ها کودک کینه توزی را یاد می گیرد و همواره در پی انتقام است.

• کودک روش حل مسئله را یاد نمی گیرد.

توانایی حل مسئله در سنین ابتدایی کودک شکل می گیرد و تقویت می شود. با تنبیه بدنی این توانایی در کودک شکل نمی گیرد یا ضعیف می ماند. همچنین این کودک با هر مشکلی با خشونت رفتار می کند؛ این ضعف از او، یک فرد بزهکار می سازد که مسائل را با درگیری و دعوا پیش می برد.

• کودک از لحاظ جسمی آسیب می بیند.

تنبیه بدنی علاوه بر آسیب هایی که به روح و روان کودک می زند، می تواند کودک را دچار آسیب های فیزیکی از جمله خونریزی، ضربه و شکستگی کند.

• مهارت های اجتماعی را یاد نمی گیرد.

این کودک به دلیل احساس ناامنی و اضطرابی که تجربه کرده نمی تواند مهارت های میان فردی و مهارت های اجتماعی را یاد بگیرد.

• بی اعتمادی نسبت به دنیا

کودکان در سنین پایین، والدین به خصوص مادر را تکیه گاه خود می دانند؛ اگر از سوی او تنبیه شود احساس ناامنی زیادی تجربه کرده و این حس را تعمیم می دهد در نتیجه دنیا را جای ناامنی می بیند.

راه های درست تنبیه چیست؟

حال که به عوارض تنبیه بدنی پرداختیم به معرفی روش های اصولی که می توان با آن رفتارهای بد کودک را اصلاح کرد می پردازیم که علم روانشناسی آن را تایید کرده است.

برخی از این راه و روش ها عبارتند از:

• به طور غیرمستقیم، با اخم یا بی توجهی به او تذکر دهید.
• در برخی موارد وقتی کودک کار اشتباه خود را ادامه می دهد، بهتر است والدین تظاهر به ندیدن او کنند.
• بهتر است وقتی کودک کاری را مرتب اشتباه انجام می دهد. والدین با ملایمت این را به او گوشزد کنند و او را متوجه کار ناپسندش کنند.
• اگر کودک رفتار بد خود را ادامه داد باید به صورت مستقیم به کودک بگویید. به این صورت که کودک باید متوجه رفتار ناراحتی والدین شود. والدین باید از او بخواهند رفتار بد خود را قطع کند. این کار نباید با تحقیر، سرزنش و تخریب شخصیت کودک همراه شود.
• اگر کودک رفتارهای بد خود را ادامه داد و هیچ کدام از روش های بالا برای او سازگار نبود به مدت کوتاهی با او قهر کنید. این قهر دو الی سه ساعته به کودک زمان می دهد که در مورد رفتارهای بد خود فکر کند.
• اگر رفتار بد کودک ادامه یافت، به او اخطار دهید که از چیزهایی که دوست دارد محروم می شود. برای مثال از بازی با اسباب بازی خاص محروم می شود یا رفتن به پارک یا حتی تماشای کارتون برای او کنسل می شود.
• تنبیه آخرین مرحله است و باید مواردی را که به آن اخطار داده بودید عملی کنید. این روش را به شیوه تاثیرگذاری انجام دهید. اما در این مرحله هم نباید از تنبیه بدنی استفاده کنید.

جبران تنبیه بدنی کودک

گاه والدین در برخورد با فرزندان دچار تعارضات می شوند و پس از تنبیه بدنی کودک دچار عذاب وجدان و تعارضات روحی می شوند. در این مرحله شاید ندانند چه باید بکنند.

اگر از آن دسته پدر و مادرهایی هستید که در برخورد با فرزندانتان کنترل خود را از دست داده و رفتارهای افراطی از خود نشان می دهید، این کارها را انجام دهید:

• به کودک بفهمانید نیاز به سکوت و آرامش دارید.
• بپذیرید که اشتباه کرده اید و از او معذرت خواهی کنید تا اندکی از آثار منفی آن کاهش یابد.
• به راه های جایگزین فکر کنید و این که چه کار دیگری به جای تنبیه می توانستید انجام دهید.
• خود را ببخشید و با نشخوار ذهنی خود را آزار ندهید.
• سعی کنید با تکریم شخصیت او احساس حقارتی را که داده اید جبران کنید.
• تنبیه بدنی باعث کاهش استقلال کودک می شود این را با دادن آزادی به کودک جبران کنید.
• حمایت خود را به او نشان دهید.
• در او حس امنیت ایجاد کنید تا دچار اختلالات اضطرابی نشود.
• سعی کنید روش های منطقی مانند صحبت را جایگزین تنبیه کنید.

سخن آخر

تنبیه بدنی یک اشتباه بزرگ از سوی والدین است که آثار مخرب زیادی بر روح و جسم کودک دارد. تنبیه بدنی شاید در لحظه کودک را از انجام کار ناپسند بازدارد اما به مرور زمان رفتارهای بدتری را در او ایجاد می کند و کودک رفتار های خشونت آمیزی از خود بروز می دهد.

والدین باید بدانند تنبیه بدنی آخرین روش برای تربیت نیست و همواره روش های جایگزین بهتری وجود دارد. هر والد آگاه از روش های اصولی برای فرزند پروری استفاده می کند.

اگر کودکی دارید و می خواهید او را با بهترین روش ها تربیت کنید با مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. این مرکز با داشتن مشاوران باتجربه به شما در رسیدن به این هدف یاری می رسانند.

برای مشاوره تلفنی کودک، می توانید با شماره 9099071985 (از سراسر کشور  و بدون پیش شماره) تماس بگیرید و سوالات خود را مطرح کنید.

سوالات متداول

تاثیرات تنبیه بدنی بر کودک چیست؟

تنبیه بدنی باعث عدم اعتماد به نفس کودک، ایجاد رفتارهای خشونت آمیز، ایجاد احساس ناامنی و رهاشدگی، از دست دادن حس استقلال کودک، ایجاد حس اضطراب، حس رهاشدگی در کودک، می شود.

تنبیه موثر و اصولی چیست؟

در این روش با استفاده از روش های سالم کودک را آگاه کرده و جلوی رفتارهای ناپسند را می گیریم. این روش ها شامل تذکر غیرمستقیم، تغافل، نصیحت، تذکر غیرمستقیم، قهر کوتاه مدت، اخطار، اعمال تنبیه که به صورت مرحله به مرحله انجام می شود.