دلیریوم (روان آشفتگی) چیست و چه علائمی دارد؟ + علل و نحوه درمان قطعی بیماری یا اختلال دلیریوم

آیا تا به حال واژه دلیریوم یا روان آشفتگی را شنیده اید؟ دلیریوم Delirium)) یا روان آشفتگی، یک بیماری جدی روانی است که علایم مشابهی با زوال عقل دارد و می تواند مشکلات زیادی برای فرد ایجاد کند.

از شما دعوت می کنیم با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه شوید تا به بررسی اختلال دلیریوم، علایم و نحوه درمان آن بپردازیم.

بیماری دلیریوم یا روان آشفتگی چیست؟

دلیریوم Delirium))، نوعی اختلال نوروسایکولوژیکی حاد است که در آن فرد هوشیاری خود را تا حد زیادی از دست داده و  دچار آشفتگی و سردرگمی می شود.

این علایم در اثر تغییرات ناگهانی ناشی از عواملی مانند آسیب های مغزی یا مصرف بیش از حد برخی داروها مانند داروهای فشارخون در مغز ایجاد می شود.

گفتنی است که این بیماری گذرا و موقتی است و به محض این که علت اولیه حذف شود، بهبود پیدا می کند. همچنین روند این بیماری ممکن است یک روز تا یک ماه طول بکشد.

نوسانات خلقی و افزایش یا کاهش سرعت حرکات فرد نیز از علایم اختلال دلیریوم است.

این بیماری بر روی ذهن، الگوی خواب و احساسات فرد تاثیر منفی می گذارد و فرد دچار عدم تمرکز می شود؛ حتی ممکن است آدرس منزل خود را نیز فراموش کند!

علائم دلیریوم Delirium))

• ناتوانی در تفکر و صحبت کردن
• افسردگی
• خواب آلودگی مداوم و کم خوابی
• حس وحشت در فرد
• گشادی مردمک چشم
• افزایش ضربان قلب و فشارخون
• کم شدن حافظه کوتاه مدت
• عدم کنترل عضلات

دلیریوم در سالمندان چیست؟

دلیریوم در سالمندان خود را به صورت سردرگمی، عدم توانایی در کنترل ادراک و ناتوانی در تمرکز در ساعات مشخصی از روز نشان می دهد.

سالمند در ساعاتی از روز دچار ضعف حافظه شده و به یکباره ساکت و گوشه گیر می شود، یا ممکن است به صورت بی قرار گونه شروع به راه رفتن کند.

این اختلال می تواند خود را به صورت علایم زیر نشان دهد:

• اختلال در خواب
• بیش فعالی یا کم شدن تحرک به­ صورت ناگهانی
• اختلال در تکلم
• توهم

دلایل بروز دلیریوم در سالمندان عبارتند از:

• وجود عفونت در بدن سالمند
• عوارض مصرف برخی از داروها
• کم ­آبی زیاد
• کم ­خوابی طولانی
• دردهای زیاد
• داروهای بیهوشی و استرس قبل و بعد از جراحی
• وجود برخی بیماری های زمینه ای مانند افسردگی، آسم، سرطان بیماری های قلبی – عروقی و آسیب های مغزی
• سالمندانی که اختلالات حسی مانند ضعف در بینایی و شنوایی دارند، احتمال ابتلای آنها به دلیریوم نیز بیشتر است.

تشخیص این اختلال در سالمندان ممکن است سخت باشد؛ چرا که علایم آن را به کهولت سن و حتی زوال عقل نسبت می دهند؛ اما یک پزشک مغز و اعصاب باتجربه می تواند این اختلال را تشخیص دهد و نسبت به نوع و شدت آن، درمان های رایج را در پیش گیرد.

دلیریوم در بیماران بستری

اختلال دلیریوم در بیماران بستری شده بسیار شایع است، که می تواند برای بیماران و پرستاران آنها ناراحت کننده باشد. علاوه بر آن می تواند پیامدهای جانبی جدی نیز به همراه داشته باشد.

به علت این که روش های درمان در دلیریوم محدود است، بنابراین پیشگیری از بروز آن در افراد بستری مهمتر از درمان است.

تحقیقات نشان می دهد مداخلات غیر دارویی در پیشگیری از آن نقش مهمی دارد.

انواع دلیریوم Delirium))

دلیریوم بر حسب شدت، علایم و عامل ایجاد کننده آن، به دسته هایی که در ادامه معرفی می کنیم، تقسیم می شود.

1- دلیریوم ترمنس (delirium tremens)

افرادی که سال های طولانی مدت الکل مصرف کرده اند، هنگامی که سعی در ترک آن دارند، دچار این مشکل می شوند. دلیریوم ترمنس یک بیماری جدی است و مشکلات زیادی برای فرد ایجاد می کند.

2- دلیریوم کم کار (هایپواکتیو)

این نوع از دلیریوم شایع تر از بقیه انواع آن است. مبتلایان تمایل بیش از حدی به خوابیدن دارند و کارهای روزمره شان دچار بی نظمی می شود. این افراد حتی قرارهای خود را فراموش می کنند.

3- دلیریوم هایپراکتیو (بیش فعال)

این نوع از بیماران علایم خاصی نشان می دهند که به سرعت می توان از بقیه متمایز کرد. علایمی مانند تغییرات خلقی سریع، دمدمی مزاج بودن، بی قراری، آشفتگی، سراسیمگی، توهم و علاقه نداشتن به همکاری با دیگران در دلیریوم هاپیراکتیو دیده می شود.

4- دلیریوم ترکیبی

در این نوع از روان آشفتگی، مبتلایان علایم دلیریوم کم کار و بیش فعال را به صورت متناوب و در حالت ترکیبی از خود نشان می دهند. دوره های این اختلال به سرعت یا آهستگی اتفاق می افتد.

علل ایجاد دلیریوم

این بیماری به دلایل متعدد می تواند ایجاد شود که عبارتند از:

1. ضربه به سر و صدمات جدی
2. برخی اختلالات در سیستم عصبی مرکزی خصوصا صرع
3. مصرف مواد مخدری همچون کوکائین و مواد افیونی (موادی که از بوته خشخاش و شیره آن استخراج می شود.)
4. مصرف داروهایی مانند فشارخون یا مصرف نادرست و بیش از حد داروهایی که مواد شیمیایی مغز را نامتعادل کرده و عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.
5. ترک الکل در افرادی که به طور طولانی مدت این ماده را استفاده می کردند.
6. ورود مواد سمی به معده
7. بی خوابی طولانی مدت
8. بیماری هایی مانند ذات الریه که باعث عفونت و التهاب می شوند و عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهند.
9. در اثر بیماری هایی مانند آسم که مشکل تنفسی برای فرد ایجاد می شود و مغز اکسیژن کافی دریافت نمی کند و عملکرد مغز مختل می شود. در واقع هر عاملی که عملکرد مغز را مختل کند می تواند سردرگمی شدید روحی و دلیریوم را ایجاد کند.
10. بیماری قلبی عروقی نیز تحت شرایطی می تواند دلیریوم را سبب شود.

افراد زیر در خطر ابتلا به دلیریوم هستند!

1. افراد سالخورده بالای 65 سال
2. افرادی با سابقه بیماری زمینه ای به خصوص در سیستم عصبی مرکزی
3. افراد با سابقه جراحی در ناحیه سر که ترس از جراحی داشته اند و استرس زیادی را تحمل کرده اند.
4. افرادی که فشار روانی زیادی را تحمل کرده اند.
5. افرادی که برنامه ترک الکل و مواد را انجام می دهند.
6. افراد با تجربه آسیب مغزی از جمله سکته مغزی و زوال عقلی

عوامل زیر نیز می تواند دلیریوم را ایجاد کند:

• تغذیه ناصحیح
• خواب ناکافی
• کم آبی بدن
• وجود عفونت هایی در بدن از جمله عفونت ادراری
• در برخی موارد مصرف داروهایی مانند داروهای خواب آور، مسکن، آرام بخش و فشارخون نیز این بیماری را سبب می شود.

شیوع دلیریوم چقدر است؟

• افرادی که 18 سال به بالا هستند 4/0 درصد به این اختلال مبتلا می‌شوند.
• 20 درصد از افرادی که دچار سوختگی شدید شده اند، آشفتگی روان را تجربه می کنند.
• 40 درصد از افراد مبتلا به ایدز دچار این بیماری می شود.

آزمایشات تشخیص دلیریوم Delirium))

دلیریوم می تواند در اثر علایم متعدد ایجاد شود. پزشک با آزمایش هایی می تواند پی به ریشه تولید کننده این بیماری پرداخته و آن را درمان کند.

ممکن است پزشک برای تشخیص این بیماری، آزمایش های تشخیصی زیر را تجویز کند:

• اسکن سر
• آزمایش تیروئید
• آزمایش کبد
• تست الکل و مواد مخدر
• آزمایش ادرار
• تست مواد شیمیایی موجود در خون
• عکس اشعه ایکس از قفسه سینه

درمان دلیریوم Delirium))

تشخیص این بیماری بسیار مهم است، چرا که بسیاری از علایم آن شبیه زوال عقل است. دارو درمانی بهترین روش درمانی برای مبتلایان به دلیریوم است.

مبتلایان به دلیریوم چه داروهایی را باید مصرف کنند؟

همان طور که اشاره شد، دلیریوم می تواند بنا به دلایل زیاد از جمله بیماری های مختلف ایجاد شود.

پزشک ممکن است به شیوه زیر اقدام نماید:

• اگر دلیریوم بر اثر عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند.
• اگر آسم شدید دلیل بروز دلیریوم شده است، پزشک استفاده از دستگاه اکسیژن یا تنفس مصنوعی را توصیه می کند تا تنفس فرد به ریتم عادی خود بازگردد.
• در برخی موارد پزشک مصرف الکل یا برخی از داروها مانند کدئین یا داروهای ایجاد کننده افسردگی را متوقف می کند.

اگر در بیمار علایم افسردگی و بی قراری تشخیص داده شود، پزشک داروهای زیر را در مقدار دوز پایین برای فرد تجویز می کند:

• داروهای ضد افسردگی در مواردی که فرد دچار افسردگی های مزمن و شدید است.
• داروهای آرام بخش برای تسهیل ترک الکل
• تیامین (Thiamine) برای پیشگیری از گیجی و سردرگمی
• انواع مسدود کننده های دوپامین برای رفع مسمومیت دارویی

مشاوره

مشاوره برای افرادی مناسب است که دلیریوم در آنها بر اثر مصرف مواد مخدر یا الکل ایجاد شده است. جلسات مشاوره به فرد کمک می کند تا با روش های علمی از مواد مخدر دوری کند.

اما برای تمام انواع دلیریوم مشاوره مناسب است؛ چرا که با فراهم کردن مکانی امن، اجازه جریان یافتن احساسات و افکار را به او می دهد.

اگر احساس گمراهی در امر درمان می کنید، دریافت مشاوره ممکن است به منظم کردن افکار شما کمک کند. برای دریافت مشاوره در این زمینه، می توانید با مرکز مشاوره هم اندیشان به شماره تماس، 02191023933 در ارتباط باشید.

درمان قطعی دلیریوم

دلیریوم امکان درمان و بهبودی کامل دارد و باید اشاره کرد که بهبود تکلم و تفکر ممکن است چند هفته طول بکشد.

در حین درمان، ممکن است عوارض جانبی زیادی برای بوجود بیاید. باید در حین درمان فرد تحت نظر پزشک باشد تا با مشاهده این علایم دوز دارو یا نوع آن را عوض کند.

چگونه از دلیریوم پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری می توان عواملی را که به عود این بیماری باعث می شوند را شناسایی کرد و از بین برد.

برای مثال عوامل زیر این بیماری را تشدید می کند:

• جراحی به شیوه‌های تهاجمی
• بودن در محیط های بیمارستانی
• صدای بلند
• نور کم
• نبود نور طبیعی
• مشکلات خواب

می توان توصیه های زیر را برای کاهش علایم یا جلوگیری از بروز روان آشفتگی پیشنهاد کرد:

• خواب خوب و کافی
• یادگیری روش های حفظ آرامش
• ایجاد احساس خوب در فرد

سخن آخر

دلیریوم Delirium)) یک اختلال عصبی – شناختی است که در آن فرد مبتلا دچار کاهش هوشیاری و آشفتگی فکری می شود.

این بیماری بسیار جدی است و در اثر بیماری های خاصی مانند صرع، آسم، بیماری های عفونی مانند ذات الریه، مصرف الکل و مواد مخدر یا در اثر فشارهای بالای روانی ایجاد می شود.

خوشبختانه این بیماری رامی توان به طور قطع درمان کرد و با دارودرمانی و مشاوره قابل درمان است.

اگر چنین علایمی را در خود مشاهده می کنید، بهتر است در اولین فرصت به متخصص مراجعه کنید. مرکز مشاوره هم اندیشان با اتکا به مشاوران باتجربه خود، به تشخیص و درمان انواع بیماری های روانی می پردازد و به شما کمک می کند تا زندگی سالم و با نشاطی داشته باشید.

برای استفاده از خدمات مشاوره تلفنی هم اندیشان، با شماره 02191023933 تماس بگیرید. شما می توانید از سراسر کشور بدون نیاز به پیش شماره با این شماره تماس گرفته و از خدمات مشاوره تلفنی هم اندیشان بهره ببرید.

سوالات متداول

انواع دلیریوم کدامند؟

ترمنس، هیپواکتیو، هایپراکتیو (بیش فعال)، دلیریوم ترکیبی

درمان دلیریوم چگونه است؟

دارو درمانی، بهبودی کامل را به فرد می دهد و در کنار آن نیز ممکن است پزشک مشاوره را تجویز کند.

شیوع دلیریوم برای افرادی که ۱۸ سال به بالا هستند، چقدر است؟

۴/۰ درصد