لجبازی چیست و چه دلایلی دارد؟ + نحوه درمان لجبازی در سنین مختلف

پافشاری فرد بر روی افکار و تصمیماتش، لجبازی گفته می شود.

فرد لجباز از موضع خود پایین نمی آید و خواستار اجرا شدن تصمیماتش است. فرد لجباز دلیلی برای این مقاومت ندارد؛ او می گوید من موافق نیستم و کسی هم نمی تواند مرا مجبور به انجام کاری کند.

از شما دعوت می‌کنیم در ادامه مطلب با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه باشید، تا دلایل لجبازی و نحوه درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.

دلایل لجبازی افراد

لجبازی دلایل مختلفی دارد که در ادامه مطلب، به توضیح برخی از آنها می پردازیم.

جلب توجه

فرد لجباز فکر می کند کسی به او و خواسته‌هایش توجهی ندارد. بنابراین با این رفتارها و پافشاری بر موضع خود سعی بر دیده شدن یا توجه ویژه دارد. حتی اگر حرف نفر مقابل وی را قانع کرده باشد، اما کماکان روی موضعش پافشاری می کند.

کم رویی و عنوان نکردن دلیل

در این مورد دلیل فرد برای لجبازی متفاوت‌تر است. در این حالت فرد دلیل محکمی دارد، اما دلایلی مانند خجالت باعث می شود که آن را عنوان نکند.

داشتن خانواده لجباز

گاهی شرایط محیطی باعث بروز لجبازی می شود. فردی والدین لجباز دارد که به جای مطرح کردن مسئله و حل آن، رفتارهای لجبازانه ای را از خود بروز می دهند.

کودکی که در این محیط بزرگ می شود، از این رفتارها تاثیر پذیرفته و  آن را به عنوان بخشی از الگوهای رفتارهای خود انتخاب می کند و این رفتارها را هنگام بروز برخی مشکلات از خود نشان می دهد.

هویت و  لجبازی

در این حالت فرد نمی تواند نظرات مخالف دیگران را تحمل کند و اصلا نمی‌تواند به عقاید دیگران احترام بگذارد. علاوه بر آن با عقاید متفاوت به شدت مخالفت می کند و شروع به لجبازی می‌کند.

احساسات پنهان، خصومت

خصومت و پنهان کردن احساسات نیز می تواند دلیلی بر ایجاد خصومت در فرد شده و به لجبازی منجر شود. در این حالت فرد می خواهد ناراحتی که از ناحیه فردی به او رسیده با رفتارهای لجبازانه تلافی کند و این صورت ناراحتی‌اش را به او ابراز کند.

کمبود اعتماد به نفس

کمبود اعتماد به نفس، از ویژگی های مهم افراد لجباز است که عامل مهمی در ایجاد و تشدید لجبازی دارد. وقتی فرد لجباز خود را ضعیف می بیند، با اصرار بر عقیده خود سعی در اثبات خود به دیگران دارد.

این کمبود اعتماد به نفس در درون، آنها را آزار می دهد و باعث پیدایش رفتارهای لجبازانه می شود. پس اگر از لجبازی یکی از ویژگی های بارز شما است، روی اعتماد به نفس خود کار کنید تا این رفتارها تعدیل شود و به رفتارهایی متعادل تبدیل شود.

چگونه با یک فرد لجباز رفتار کنیم؟

در برخورد با یک فرد لجباز یا فردی که رفتار لجبازانه دارد، نکاتی را باید در نظر بگیرید تا بتوانید راحت ارتباط گرفته و اذیت نشوید؛ حرف خود را به کرسی بنشانید و او را از فاز لجبازی خارج کنید.

1- منعطف باشید

شما نباید مانند آن فرد، لجبازی کنید. اگر شما هم بر حرف‌های خود تاکید داشته باشید، لجبازی فرد بیشتر می شود.

2- دلیل لجبازی فرد را تشخیص دهید

دلیل لجبازی فرد را تشخیص دهید. شاید فرد دلیلی برای رفتارهای لجبازانه دارد که شما از آن بی اطلاعید.

می توانید با او گفتگو کنید و دلیل ناراحتی او را بپرسید. شاید فرد در آن لحظه نیاز به تنهایی و سکوت دارد، که اگر آن را بدانید و تنهایش بگذارید، شرایط بهتر شود.

3- حس مهم بودن را به او القا کنید

به او این حس را بدهید که نظراتش برایتان اهمیت دارد. نظراتش را تایید کنید و به او بگویید که ایده خوبی دارد؛ نگذارید حس کند نظراتش از دید شما به در نخور است.

با این کار فرد لجباز می فهمد که برای نظراتش ارزش قائل هستید و کم کم از فاز لجبازی بیرون می آید و به شنیدن نظرات شما علاقه نشان می دهد.

4- به او نگویید تو اشتباه می کنی

برخی از جملات، فرد لجباز را به حالت دفاعی می برد. بنابراین در برخورد با فرد لجباز از به کار بردن جملاتی زیر بپرهیزید:

• تو داری اشتباه می کنی!
• برداشت تو غلطه
• منظورت این نیست که ….؟

5- بگذارید حس کند بر اساس عقیده خودش پیش می رود

در جریان گفتگو بگذارید فرد لجباز حس کند که پیشنهاد شما برخاسته از نظر خود اوست؛ در این صورت احساس غرور کرده و به راحتی با آن موافقت می کند. شما با این ترفند به راحتی می توانید وی را قانع کنید.

6- خونسرد باشید

سعی کنید بر خود مسلط باشید و رفتار آرامی از خود نشان دهید. اگر اندکی ناراحتی در چهره شما باشد، فرد سریع تشخیص داده و متقاعد نمی شود.

با عصبانی نشدن در موضع قدرت قرار بگیرید و برگ برنده را در دست خود نه دارید.

7- از او تعریف کنید

فرد لجباز از اشتباه متنفر است؛ چون فکر می کند راه درست انجام هر کاری را می داند.

بنابراین اگر طرف مقابل نظرش را بگوید، او فکر می کند که به شخصیتش مورد حمله قرار گرفته و این موضوع، کار را برای شما دشوار می کند. بنابراین ابتدا از او تمجید کنید تا متوجه شود که رفتار شما احترام آمیز است. پس از آن از لاک دفاعی خارج شده و از فاز لجبازی بیرون می آید.

8- دستور ندهید

بدترین رفتار در مواجهه با فرد لجباز، امر و نهی کردن و دستور دادن است؛ چرا که حس می کند شما او را ضعیف می پندارید و می خواهید بر او تسلط داشته باشید.

بهتر است به جای آن از درخواست دوستانه استفاده کنید؛ مثلا بگویید “میشه این کارو برام انجام بدی؟” در این صورت فرد حس قدرت می کند و به مرور زمان با شما احساس صمیمیت می کند و لجبازی را کنار می گذارد.

آیا لجبازی سن خاصی دارد؟

لجبازی سن خاصی ندارد و از کودکی تا سالمندی، فرد می تواند دست به دامان لجبازی شود تا به خواسته‌هایش برسد. در کودکان شروع لجبازی از یک سالگی است به تدریج زیاد می شود و در سه سالگی به اوج خود می رسد.

در دو تا سه سالگی بیشتر انتظار رفتارهای لجبازانه از کودک می رود؛ چرا که در حال طی مراحل رشد هستند. در نوجوانی فرد می خواهد استقلال بیشتری داشته باشد. اگر زمینه برای بروز این استقلال فراهم نشود، فرد لجبازی می کند.

لجبازی در دوران بزرگسالی، برای جبهه گرفتن در برابر دیگران، در افراد بروز می کند. دلیل لجبازی در دوران سالمندی نیز کسب کنترل بر زندگی است.

آیا لجبازی بیماری محسوب می شود؟

اختلالی به نام اختلال گستاخی یا بی اعتنایی مقابله ای وجود دارد که فرد در آن رفتارهای منفی کارانه، خصمانه و بی اعتنا از خود بروز می دهد، که این رفتارها باید حداقل 6 ماه طول بکشد تا بتوان با قطعیت گفت اختلال گستاخی دارد.

رفتارهایی مانند عصبانیت، مشاجره، ایجاد مزاحمت آشکار، و… کینه توزی است.

این اختلال در بین افرادی دیده می شود که یکی از والدین شان دچار اختلال سلوک (CD)، شخصیت غیراجتماعی (سایکوپات) یا اختلال خلقی دارند.

باید اضافه کنیم کودکانی با مادران درگیر با افسردگی، بیشتر به رفتار مقابله ای دچار می شوند. وراثت نیز در بروز این اختلال نقش دارد.

لجبازی در روابط خانوادگی

زوجین در هنگام رفع اختلافات و مشکلات خانوادگی، ممکن است برخی بخواهند مسئله را حل کنند و آرامش را به روابط شان بازگردانند.

ولی برخی این اختلافات را میدان جنگی می بینند که با هدف پیروز شدن در میدان، بحث را کش می دهند و نمی خواهند اشتباهات خود را بپذیرند. برای هر حرفی جوابی حاضر کرده‌اند و در برابر هر رفتاری از خود واکنشی نشان می دهند.

در این حالت سلامت و آرامش روان سایر اعضای خانواده به خطر می افتد. زن و مرد باید با لحن مناسب با هم صحبت کنند و هنگام بروز اختلاف، آرامش خود را حفظ کنند و رفتار متعادلی را در پیش می گیرند تا بتوانند راحت تر به حل مسئله بپردازند.

علاوه بر آن نیاز است زوجین مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند؛ زیرا با دارا بودن مهارت ارتباطی قوی لجبازی کمتر بروز می کند.

چه عواملی باعث لجبازی کودک می شود؟

• فرمان دادن والدین به جای درخواست و برخورد دوستانه
• اختلاف والدین
• حسادت به خواهر یا برادر
• کودکان مبتلا به تاخیر در رشد عاطفی یا ناتوانی یادگیری
• تقویت لجبازی توسط رفتار غلط والدین
• استقلال شخصیتی در نوجوانان

علت لجبازی در کودکان ۲ تا ۳ ساله

در سنین 2 تا 3 سالگی، کودکان در پی کشف دنیای بیرونی هستند. آنها می خواهند با آزمون و خطا، دنیای بیرون را کشف کنند.

در برخی موارد والدین مانع این کار آنها می شوند؛ در این صورت کودک دست به لجبازی می زند و اعتراض خود را این گونه اعلام می دارد. در برخی موارد نیز والدین بیش از توانایی های فرزند از او انتظار دارند، که در این صورت فرزند تحت فشار قرار گرفته و دست به لجبازی می زند.

علت لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله

کودکان 4 تا 5 ساله در پی استقلال هستند. اگر والدین نسبت به این نیاز کودک بی توجه باشند، باعث لجبازی او می شوند.

نیازی نیست والدین بخواهند بر تمامی کارهای کودک تسلط داشته باشند و در کارهای او دخالت کنند؛ باید اجازه دهند برخی کارها را خود کودک انجام دهد تا حس استقلال طلبی او تامین شود.

از دیگر عوامل لجبازی در کودکان 4 – 5 ساله، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تولد فرزند دیگر در خانواده
• خستگی یا گرسنگی کودک
• بیماری‌هایی مانند ADHD

علت لجبازی در کودکان ۶ تا ۷ ساله

کودکان در این رده سنی بیشتر به خاطر جلب توجه و کمک خواستن از دیگران لجبازی می کنند. والدین آگاه با درک علت لجبازی، می توانند با درایت آن را مدیریت کرده و باعث متوقف شدن لجبازی شود.

کودک لجباز چه ویژگی‌هایی دارد؟

• زود رنج و حساس است.
• زود عصبانی می شود و با والدین مشاجره می کند.
• کینه توز است.
• بیشتر وقت‌ها خشمگین و اوقات تلخ است.
• ناسزا می گوید.
• دیگران را ناراحت می کند.
• به راحتی از انجام درخواست های بزرگترها سرپیچی می کند.

توجه: دقت کنید لجبازی با مصمم بودن فرق دارد. وقتی کودک مصمم است، با تمام قدرت می خواهد به هدفی مثبت برسد که این اصلا بد نیست.

درمان لجبازی در کودکان

• والدین کودک آموزش داده می شوند تا رفتارهای صحیحی هنگام بروز لجبازی ارائه دهند.
• والدین به لجبازی کودک توجه نکنند.
• والدین خود لجبازی خود را ترک کنند؛ چون یکی از دلایل لجبازی کودکان، الگو گرفتن از رفتارهای لجبازانه والدین است.
• در برخورد با کودک لجباز، تنبیه اصلا توصیه نمی شود؛ اما باید پاداش‌هایی که کودک با لجبازی می گرفته، حذف شود.
• در صورت نیاز کودک روان درمانی شود.

سخن آخر

لجبازی رفتاری است که فرد در آن بی دلیل بر روی خواسته خود پافشاری می کند. لجبازی سن خاصی ندارد و رفتارهای لجبازانه می تواند از سنین کودکی تا بزرگسالی بنا به دلایل مختلف بروز کند.

در برخورد با افراد لجباز، باید رفتارهای آگاهانه و درستی نشان دهید تا فرد از حالت لجبازی خارج شود و با شما همکاری کند.

اگر کودک شما مبتلا به لجبازی است و رفتارهای لجبازانه وی شما را به ستوه آورده یا اگر یکی از افراد خانواده تان مبتلا به لجبازی است، می توانید از مشاوران هم اندیشان کمک بگیرید. این موسسه با مشاوران و با تجربه با روش‌هایی مانند مشاوره، آموزش و روان درمانی، می تواند به شما در کنترل رفتارهای او کمک کنند.

برای دریافت مشاوره تلفنی با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

آغاز سنین لجبازی در کودکان چه زمانی است؟

در کودکان شروع لجبازی از یک سالگی است به تدریج زیاد می شود و در سه سالگی به اوج خود می رسد. در دو تا سه سالگی بیشتر انتظار رفتارهای لجبازانه از کودک می رود؛ چرا که در حال طی مراحل رشد هستند.

آیا لجبازی با مصمم بودن یکی است؟

خیر؛ لجبازی با مصمم بودن فرق دارد. وقتی فردی مصمم است، با تمام قدرت می خواهد به هدفی مثبت برسد که این اصلا بد نیست.