بازی درمانی در کودکان چیست و چگونه با بازی درمانی کودکان پرخاشگر را درمان کنیم؟

بازی درمانی کودکان، از روش های موثر درمانی است که برای کشف و مقابله با مسائل روانشناختی در کودکان استفاده می شود.

از آن جایی که کودکان بسیاری از مشکلات خود را در درون خود نگه می دارند و توانایی ابراز آن را ندارند، بازی درمانی فرصتی را در اختیار آن ها قرار می دهد تا بتوانند این احساسات منفی را بروز داده و مجالی برای حل شدن آنها ایجاد کنند. این روش به تنهایی یا به عنوان روشی مکمل به همراه سایر روش ها استفاده می شود!

در ادامه به معرفی بازی درمانی و درمان کودکان پرخاشگر با این روش می پردازیم.

بازی درمانی در کودکان چیست؟

بازی درمانی یک متد مشاوره و درمان است، که با استفاده از بازی به درمان چالش های روانی – اجتماعی کودک پرداخته یا آن ها را ارزیابی کرده و از بروز آن جلوگیری می کند.

بیشترین استفاده بازی درمانی در کودکی است؛ اما در برخی موارد در بزرگسالان نیز کاربرد دارد.

اثرات و فواید بازی درمانی

• افزایش مسئولیت پذیری در رفتار
• آموزش مهارت حل مسئله
• بالا رفتن حس همدلی و احترام
• افزایش اعتماد به نفس کودک نسبت به توانایی های خود
• شناسایی و بیان احساسات به شیوه ای سالم
• بهبود مهارت های بین فردی
• آموزش مهارت های جدید اجتماعی
• افزایش حس احترام کودک نسبت به خودش
• تقویت ارتباط او با خانواده
• کاهش اضطراب و استرس
• بهبود مهارت های حرکتی درشت و ظریف

علل استفاده از بازی درمانی

در کودکان به علت این که هنوز مهارت های شناختی و کلامی رشد پیدا نکرده است، نمی توانند در مورد برخی موضوعات گفتگو کنند یا به بیان احساسات خود بپردازند!

بنابراین درمانگر ها از طریق بازی موضوعاتی که برای کودک ناراحت کننده است کار می کند. به این صورت که صحنه ها بازسازی شده، شخصیت ها خلق می شود و کودک احساسات خود را در طی فرآیند بازی بروز می دهد. سپس درمانگر با شناسایی مشکل پروسه درمان را شروع می کند.

کودکان در طی بازی احساسات خود را با اسباب بازی ها به اشتراک می گذارند به این صورت که کودکی که با مرگ یکی از نزدیکانش مواجه شد با عروسک خود شخصیتی غمگین می سازد که دوست خود را از دست داده است.

کاربرد بازی درمانی

بازی درمانی در درمان بیماری های زیر کاربرد دارد:

• بیش فعالی
• پرخاشگری و خشم
• ترس
• مشکلات مدرسه
• مشکلات درونی
• تروما
• اوتیسم (autism)
• افسردگی
• اختلالات اضطرابی
• معضلات اجتماعی
• غم و اندوه
• بچه های طلاق
• سوءاستفاده های جسمی و جنسی

انواع بازی درمانی کودکان

درمانگران با توجه به نوع مشکل کودکان، نوع بازی مشخصی را برای بازی درمانی انتخاب می کنند. در ادامه انواع بازی درمانی را معرفی می کنیم.

بازی های حسی – حرکتی

این نوع بازی ها از قدیم الایام مرسوم بوده و هم به صورت گروهی و هم انفرادی بازی می شده است. در این بازی ها انرژی بدن مصرف شده، کسالت از بین می رود و از آن برای کاهش رفتارهای ناآرام کودک و پرخاشگری مناسب استفاده می شود.

بازی های تقلیدی

در این بازی ها کودک به تقلید نقش های والدین یاسایر اعضای خانواده و یا معلم خود پرداخته و از ایفای آن لذت می برند.

این کار باعث می شود در آینده کودک به جای تقلید از والدین، با همسالان خود همسو شود که این سرآغازی برای همسویی با گروه های اجتماعی و نقش های واقعی است.

بازی های نمایشی

در این بازی ها کودک با لباس های مخصوص به بازی نقش های بزرگترها می پردازند. برای مثال پسربچه های که کت پدر را بپوشد و عینک او را به چشم می زند و نقش پدرش را بازی می کند.

بازی های نمادی

اگر کودک دستیابی به آرزوهایش را دست نیافتنی ببیند، با استفاده از وسایل نمادین و از طریق بازی رسیدن به آرزو را برای خود شبیه سازی می کند!

برای مثال کودکی که اسب سواری آرزوی اوست بر تکه چوبی سوار شده و آن را هدایت می کند. این نیز یکی از روش های موثر درمانی است.

بازی های آموزشی

بازی های آموزشی مانند مکعب های چوبی، جورچین و خانه اسباب بازی می تواند برای آشنا کردن کودک با مسائل اساسی زندگی و مفاهیم ریاضی به کار رود.

کودک خود بازی را کنترل می کند و در حین بازی توسط درمانگر جهت دهی می شود

بازی های خلاقیتی

کودک با بازی های خلاقانه مانند خمیربازی، شن بازی، موسیقی و نقاشی احساسات و عقایدش را بروز داده و اثری را خلق می کند.

سایر روش ها

• فرزند درمانی
• سینی درمانی با شن و ماسه
• کتاب درمانی
• بازی خیالی
• بازی درمانی رفتاری شناختی از جمله گروه درمانی و مشارکت خانوادگی

انواع رویکردها دربازی درمانی

دربازی درمانی کودک دو نوع رویکرد مختلف استفاده می شود که در ادامه به آن می پردازیم.

• مستقیم

هر جلسه دارای استراتژی است و توسط درمانگر تعیین می شود. برای مثال درمانگر یک جلسه را به عروسک بازی اختصاص می دهد و خودش به عنوان کارگردان وارد بازی می شود.

• غیرمستقیم یا کودک محور

در این روش وسایل بازی در اختیار کودک قرار می گیرد و کودک وقت خود را با بازی می گذراند، هیچ دستورالعملی دریافت نمی کند و فقط توسط درمانگر نظاره می شود.

ابزارهای بازی درمانی

بسیاری از درمانگرانی که با کودکان سروکار دارند و بازی درمانی جزو متد درمانی آن ها است. اتاقی با اسباب بازی های رایج دارند، که بازی درمانی در آن اتاق انجام می شود.

برخی از این بازی ها عبارتند از:

• عروسک ها
• لوازم هنری
• نقاب، دستبند
• آلات موسیقی اسباب بازی
• آشپزخانه مصنوعی
• ماشین
• سینی شن و ماسه

بازی درمانی و کنترل خشم

از بازی درمانی می توان برای کنترل خشم استفاده کرد؛ در این حالت از برخی از بازی ها کمک گرفت و خشم کودک را آرام کرد. در ادامه به برخی از آن ها می پردازیم.

1- بازی اول دیوار خشم

در این بازی یک مقوای بزگ را مقابل کودک پهن کرده آن را به سه قسمت تقسیم می کنیم. از کودک می خواهیم هر آنچه باعث ناراحتی او شده است را در سه درجه خفیف متوسط و شدید روی آن بنویسد یا نقاشی کند.

بعد درمانگر یک سطل آب و کف درست می کند و تعدادی اسفنج در آب می اندازد از کودک می خواهد اسفنج ها را به سمت مقوا و خشم های خود پرتاب کند. این کار باعث تخلیه خشم او می شود.

2- بازی دوم کاغذ طرحدار

کاغذ را روی سطح بافت دار قرا رداده و از کودک می خواهیم با مداد بر روی آن بکشد. با این کار خشم کودک کمرنگ می شود.

3- بازی سوم قصه

دراین روش درمانگر با گروهی کودکان دور هم می نشیند و قصه ای در مورد خشم تعریف میکند و کودکان را با خود همراه کرده و از آن ها می خواهد راهکارهایی که در مورد خشم به ذهنشان می رسد را بیان کنند.

بازی درمانی برای بزرگسالان

بازی درمانی برای درمان بزرگسالانی که از بیماری های زیر رنج می برند مناسب است و به عنوان روشی مکمل برای انواع روش های درمانی استفاده شود.

• زوال عقل
• ناتوانی فکری
• تروما
• آزار جسمی
• کودکی بامسائل حل نشده
• مدیریت خشم
• اختلال استرس پس از حادثه

در پایان

بازی درمانی کودکان از روش های درمانی موثری است که برای درمان بسیاری از اختلالات مانند بیش فعالی، افسردگی، غم و اندوه، استرس پس از حادثه و… استفاده می شود. این روش به تنهایی و یا به عنوان روشی مکمل در کنار سایر درمان ها استفاده می شود.

اگر کودک شما به یکی از این اختلالات مبتلا است، می توانید با روانشناسان کودک مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. این متخصصان باتجربه به شما در مورد روند درمانی کودکتان راهنمایی می کنند.

برای استفاده از مشاوره تلفنی از سراسر کشور و بدون پیش شماره با 02191023933 تماس بگیرید.

سوالات متداول

طول جلسات بازی درمانی چقدر است؟

کودک درمانی معمولا 20 جلسه لازم است؛ اما برخی کودکان به سرعت بهبود می یابند. این جلسات 1 بار در ماه الی 2 بار در هفته برگزار می شود. هر جلسه 30 تا 50 دقیقه طول می کشد.

چه بیماری ها و اختلالاتی که با بازی درمانی بهبود پیدا می کنند؟

افسردگی، غم و اندوه، پرخاشگری، تروما، بیش فعالی و…