۰۲۱۶۲۹۹۹۰۶۶
یکی از اختلالات خواب، خواب پریشی یا پاراسومنیا (Parasomnia) نام دارد. این اختلال به معنی انجام رفتارهای غیرمعمول در افراد است که قبل از خواب، در هنگام خواب و یا در حین بیدار شدن از خود نشان می دهند.
این رفتار ممکن است خطراتی را نیز به دنبال داشته باشند؛ بنابراین توجه به این اختلال و عوارض و راه های درمان آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ما در این مقاله سعی داریم تا خواب پریشی، علائم و نحوه درمان آن را به شما توضیح دهیم. توصیه می کنیم که حتما این مقاله را بخوانید تا اگر در خود یا اطرافیانتان علائم این بیماری را مشاهده کردید، به سرعت آن را درمان کنید.
خواب پریشی یا پاراسومنیا (Parasomnia) چیست؟
پاراسومنیا به رفتارهای غیرمعمولی گفته می شود که برخی از افراد قبل از خواب یا در هنگام خواب انجام می دهند. حتی ممکن است این رفتارها در زمان بیدار شدن انجام شوند. ازجمله این رفتارها می توان به حرف زدن یا راه رفتن در خواب اشاره کرد.
افراد مبتلا به اختلال خواب پریشی این رفتار را در حالت بیهوشی انجام می دهند و وقتی کاملا بیدار و هوشیار می شوند، هیچ چیزی از رفتارهایشان را به خاطر نمی آورند؛ این در حالی است که ممکن است اطرافیان احساس کنند که فرد در هوشیاری کامل این رفتار را انجام داده است.
در گذشته این بیماری را یک آسیب روانی می دانستند؛ اما امروزه محققان می گویند که خواب پریشی در هنگام انتقال مغز به حالت خواب و یا خارج شدن از آن و همچنین بین چرخه خواب رم (حرکت سریع چشم – REM) و غیر رم (بدون حرکت سریع چشم – Non-REM) اتفاق می افتد.
خواب پریشی در میان کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
انواع پاراسومنیا کدامند؟
پاراسومنیا دارای علائم و نشانه های مختلفی است و انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
پاراسومنیا غیر رم (Non-REM)
اولین مرحله از چرخه خواب فرد، خواب بدون حرکت سریع چشم است که به آن خواب سبک نیز می گویند. در مراحل بعد خواب فرد به مرور عمیق تر خواهد شد که این مراحل در مجموع در 90 دقیقه طی می شوند.
در این مراحل فرد مبتلا به اختلالات پاراسومنیا غیر رم، ممکن است یکی از رفتارهای زیر را داشته باشد.
- خوابگردی (سومنامبولیسم – somnambulism)
فرد مبتلا به این اختلال در حالی که خواب است، با چشمانی باز شروع به حرکت می کند. این فرد ممکن است بعد از بیدار شدن هیچ خاطره ای از کار خود نداشته باشد و در برخی از مواقع، فرد در حین خوابگردی از خواب بیدار می شود و کاملا سردرگم می شود.
این خوابگردی معمولا در هنگام خواب عمیق غیر رم و در اوایل شب اتفاق می افتد و امکان بروز آن در کودکان، بزرگسالان و افراد مسن وجود دارد؛ البته بیشتر در کودکان بین 6 تا 12 سال شایع است.
این خوابگردی در برخی از مواقع می تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد؛ زیرا ممکن است فرد به چیزی برخورد کند و آسیب ببیند.
- وحشت شبانه
نوع دیگری از اختلالات پاراسومنیا، وحشت شبانه است. فردی که به این اختلال مبتلاست، ناگهان از خواب می پرد و وحشت زده است؛ بطوری که با افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و غیر طبیعی، گریه، فریاد و تعریق از خواب بیدار می شود.
معمولا افراد مبتلا به این اختلال بعد از بیدار شدن از خواب تا دقایقی سردرگم و گیج هستند و قادر به برقراری ارتباط عادی نخواهند بود.
معمولا افراد این وحشت شبانه را به مدت 10 الی 20 دقیقه در شب تجربه می کنند. البته ممکن است این وحشت به 30 الی 40 دقیقه نیز برسد. در اغلب موارد فرد صبح روز بعد هیچ خاطره ای از وحشت شبانه خود نخواهد داشت.
این نوع اختلال نیز یک اختلال خواب غیر رم بوده و بیشتر در بین کودکان 4 تا 12 سال شایع است. البته در بزرگسالان نیز امکان بروز این اختلال وجود دارد.
- برانگیختگی گیج کننده
این نوع خواب پریشی به این صورت است که فرد در ابتدای شب از خواب عمیق بیدار می شود. این فرد در زمان بیدار شدن از خواب، بسیار سر در گم است و مغز فرد ناهشیار خواهد بود.
این فرد با حالت گیجی به اطراف خود نگاه می کند و ممکن است 30 الی 40 دقیقه فرد در حالت گیجی باشد و بعد هشیاری خود را به دست آورد. معمولا این اختلال نیز بیشتر در کودکان مشاهده می شود.
پاراسومنیا رم (REM)
پاراسومنیا رم زمانی اتفاق می افتد که فرد 4 مرحله خواب را طی کرده است و بعد از طی کردن اولین چرخه خواب کامل، اختلالات پاراسومنیا رم رخ می دهند.
اختلالات این دسته عبارتند از:
- کابوس
همان طور که می دانید، کابوس ها، خواب های واضحی هستند که باعث می شوند فرد احساس ترس، وحشت و اضطراب کند. افراد مبتلا به این اختلال بعد از بیدار شدن، کمی از جزئیات کابوس خود را به یاد دارند.
معمولا کابوس در نیمه دوم خواب اتفاق می افتد و فرد در بازگشت به خواب دچار مشکل خواهد شد. این اختلال می تواند به دلیل بیماری، اضطراب، آسیب های روحی، از دست دادن عزیزان و یا واکنش های دارویی باشد.
- فلج خواب
فلج خواب، یکی از اختلالات خواب پریشی است که فرد مبتلا در موقع خواب و یا زمان بیدار شدن، به دلیل فلج شدن کوتاه مدت عضلاتش، توان حرکت دادن اعضای بدن خود را ندارد.
معمولا فلج خواب یک اختلال کوتاه مدت است و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد. این اختلال ترس و اضطراب در فرد ایجاد کرده و خود به خود از بین می رود.
پاراسومنیا های دیگر
علاوه بر اختلالاتی که قبلا به آن اشاره شد، پاراسومنیا های دیگری نیز وجود دارد که عبارتند از:
- خوردن در خواب
یکی از اختلالات خواب پریشی، این است که فرد مبتلا در نیمه شب و در حالت نیمه هوشیار شروع به خوردن یا نوشیدن می کند. این فرد معمولا بعد از بیدار شدن در صبح بعد، هیچ خاطره ای از رفتار خود نخواهد داشت.
- سندرم انفجار سر
افراد مبتلا به این نوع اختلال در هنگام خواب و یا بیداری، صدای بسیار بلندی را در سر خود احساس می کنند؛ همچنین ممکن است که فرد در هنگام بیدار شدن یک نور خیالی را مشاهده کند.
این اختلال باعث می شود که فرد تپش قلب، ترس و اضطراب را تجربه کند.
- توهمات خواب
افراد مبتلا به اختلال توهمات خواب، در زمان به خواب رفتن و یا از خواب بیدار شدن، دچار توهم می شوند. این توهمات ممکن است که ماهیت بصری، شنوایی، لمسی و یا حرکتی داشته باشند.
- شب ادراری
شب ادراری یکی از اختلالات خواب پریشی است که معمولا در کودکان شایع است. این افراد شب ادراری غیرارادی دارند و معمولا به دو دسته شب ادراری اولیه و ثانویه تقسیم می شوند.
افرادی که به شب ادراری اولیه مبتلا هستند، 6 ماه به طور مداوم این اختلال را دارند. افراد مبتلا به شب ادراری ثانویه نیز به مدت 3 ماه، حداقل 2 بار در هفته شب ادراری دارند.
- حرف زدن در خواب
برخی از افراد مبتلا به پاراسومنیا در طول خواب با صدای بلند صحبت می کنند. معمولا این حرف ها کاملا بی ربط و نامفهوم هستند.
این اختلال یک اختلال رایج است و هم در مرحله رم و هم در مرحله غیر رم رخ می دهد؛ البته در برخی از مواقع می تواند از علائم اختلالات رفتاری رم مانند: خوابگردی، وحشت شبانه و… باشد.
علائم پاراسومنیا کدامند؟
خواب پریشی یا پاراسومنیا می تواند علائم مختلفی داشته باشد که عبارتند از:
- بیدار شدن از خواب در حالت گیجی
- بیدار شدن از خواب و عدم تشخیص محل
- فراموش کردن برخی از فعالیت های خاص
- مشاهده زخم و یا کبودی های جدید و نا آشنا در بدن
- سخت خوابیدن در طول شب
- احساس خواب آلودگی و خستگی در طول روز
تشخیص پاراسومنیا
اگر علایمی که پیشتر اشاره شد در شما صدق می کند به یک یا چند مورد خواب پریشی مبتلا هستید. این ممکن است برای شما یا اطرافیانتان خطر داشته باشد.
در برخی موارد سرعت درمان بسیار حیاتی است چرا که اختلال رفتاری خواب رِم و یا اختلال خوردن در خواب بیش از بقیه خطرناک بوده و می تواند آسیب های جدی برای فرد در پی داشته باشد.
یک متخصص خواب می تواند در این وضعیت به بیمار کمک کند. او با بررسی وضعیت خواب فرد از او می خواهد وضعیت خواب خود را به مدت 2 هفته یادداشت کند. بررسی این اطلاعات باعث می شود پزشک بتواند نوع و اختلال و شدت پاراسومنیا را تشخیص دهد و پس از آن فرآیند درمان را شروع کند.
گاه استفاده از برخی داروها می تواند این اختلال را در افراد به وجود بیاورد بنابراین در مراجعه به پزشک باید او را در جریان داروهایی که استفاده می کنید بگذارید.
برخی عوامل مانند اعتیاد نیز می تواند پاراسومنیا را تشدید کند
عوامل تاثیرگذار در پاراسومنیا کدامند؟
عوامل داخلی و خارجی زیادی وجود دارند که بیماری پاراسومنیا را تشدید می کنند.
این عوامل عبارتند از:
- سن
- ژنتیک
- استرس
- اختلال اضطراب بعد از سانحه
- دارو
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
راه های درمان اختلال خواب پریشی یا پاراسومنیا کدامند؟
برای درمان این اختلال نیز راه های مختلفی وجود دارد که عبارتند از:
- تغییر در سبک زندگی
افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، بهتر است که سبک زندگی خود را تغییر دهند. این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:
-
- خواب کافی در هر شبانه روز
- داشتن برنامه مشخص برای خواب و بیداری
- عدم استفاده از الکل و مواد مخدر
- 15 تا 20 دقیقه قبل از بیدار شدن معمول، صدای آلارم فرد را بیدار کند.
- استفاده از قرص های خواب آور مطابق با دستورالعمل پزشک
- رفتار درمانی
مراجعه به درمانگر، به بیمار کمک خواهد کرد تا مشکل خود را ریشه یابی کرده و سعی کند با ترس ها و استرس های خود مقابله کند. این روش رایج ترین روش برای درمان اختلالات عصبی است.
- دارو درمانی
در مواردی روانپزشک با داروهای ضد افسردگی به بیمار کمک خواهد کرد تا استرس ها و افسردگی های خود را کاهش دهد؛ بدین ترتیب خواب پریشی در فرد درمان خواهد شد.
سخن آخر
خواب پریشی یا پاراسومنیا (Parasomnia)، یکی از اختلالات خواب است که فرد مبتلا ممکن است رفتارهایی مانند: خوابگردی، شب ادراری، حرف زدن در خواب و مواردی از این قبیل را داشته باشد.
این فرد بعد از بیدار شدن از خواب، رفتارهای خود را به خاطر نخواهد آورد؛ البته این رفتارها گاه خطراتی را نیز به دنبال دارند و بهتر است که افراد مبتلا سریعا درمان شوند.
از آنجایی که بسیاری از اختلالات خواب پریشی در سنین کودکی اتفاق می افتند، بهتر است که والدین نسبت به درمان مشکل فرزندشان سریعا اقدام کنند.
ما در این مقاله سعی کردیم که شما را با راه های درمان خواب پریشی یا پاراسومنیا آشنا کنیم. اگر این علایم در شما رخ می دهد و نیاز به مشاوره و درمان دارید می توانید با مشاوران ما در مرکز مشاوره هم اندیشان تماس داشته باشید. مشاوران باتجربه این مرکز به شما در تشخیص و درمان به موقع این اختلال کمک می کنند.
برای استفاده از خدمات مشاوره تلفنی با شماره 9099071985 تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا مصرف دارو می تواند منجر به خواب پریشی شود؟
بله، برخی از داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند؛ یکی از عوارض نیز ممکن است کابوس دیدن باشد؛ بنابراین مصرف دارو در ایجاد کابوس های شبانه بی تاثیر نیست.
آیا یک بار شب ادراری می تواند نشانه ای از اختلال خواب پریشی باشد؟
خیر؛ شب ادراری دو نوع است. در نوع اول فرد 6 ماه مداوم شب ادراری دارد و در مورد دوم نیز فرد به مدت 3 ماه، به طور میانگین 2 بار در هفته شب ادراری دارد. بنابراین یک بار شب ادراری دلیلی بر اختلال خواب پریشی نیست.
نظرات کاربران