اختلال خلقی چیست و آشنای با انواع آن + نحوه درمان

در اختلالات خلقی، فرد در طول روز تغییرات مکرر خلق و خویی را تجربه می‌کنید. عواطف و احساساتی که با خلق و خوی فرد مرتبط هستند، ثبات و دوام بیشتری دارند در حالی که عواطف قوی‌تر مانند هیجان های شدید، غم و شادی دوام کمتری دارند.  در ادامه به بررسی اختلالات خلقی، علل بروز، علائم و نشانه های این اختلال خواهیم پرداخت و روش های درمانی آن را نیز ارائه خواهیم کرد.پس تا انتهای ان مقاله آموزنده همراه ما باشید.

اختلالات خلقی چیست

اختلالات خلقی یا (Mood Disorders)، دسته ای از بیماری های روانی است. این اختلالات در درجه اول بر حالت عاطفی فرد تاثیر می گذارد، به همین خاطر بعضا به آن اختلالات عاطفی نیز می گویند.

در حالت طبیعی روحیه انسان بسته به شرایط تغییر می کند. در اختلال خلقی اگر برای چند ساعت یا یکی دو روز احساس افسردگی کردید، نمی توان گفت که اختلال افسردگی دارید، متخصص در صورتی میتواند اختلال افسردگی را تشخیص دهد که فرد مجموعه علائم افسردگی را در مدت حداقل دو هفته داشته باشید.

اختلال خلقی میتواند تغییراتی در رفتار فرد ایجاد کند و توانایی او را هنگام فعالیت هایی معمول مثل کار، محیط زندگی و یا در مدرسه تحت تاثیر قرار دهد.

ممکن است به مدت زیادی غمگین و تحریک پذیر باشید و یا بیش از حد شاد و خوشحال باشید، هنگامی که به طور غیر طبیعی افسرده میشویم به اصطلاح “خلقمان پایین” است و هنگامی هم که بیش از حد احساس خوشحالی میکنیم اصطلاحا “خلقمان بالا” است.

اگر حالت خلقی شما متناسب با شرایط شما نباشد و توانایی عملکرد شما را مختل کند و این روند تا هفته ها به طول بانجامد، ممکن است دچار اختلالات خلقی شده باشید که البته تشخیص آن توسط متخصص این حوزه انجام می شود.

علل بروز اختلالات خلقی

علت اختلال خلقی می تواند نسبت به هر فرد متفاوت باشد، ممکن است یک یا همه موارد زیر در بروز اختلال خلقی تاثیر گذار باشد.

۱) فاکتورهای محیطی

فقط عوامل فیزیولوژیکی بدن نیست که باعث بروز این اختلال می شود بلکه عوامل بیرونی هم می تواند نقش عمده ای در ایجاد این اختلال داشته باشد. این عوامل عبارتند از:

• استرس شدید
• تجربه آسیب زا
• بیماری جسمی
• سوء استفاده جسمی یا جنسی
• فوت یکی از عزیزان یا اعضاء خانواده

نگرانی های مدام که زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار می دهد، مانند پول یا مشکلات کاری، مشکلات خانوادگی، می تواند در ایجاد اختلال دو قطبی تاثیر گذار باشد به ویژه افرادی که از قبل در معرض خطر ژنتیکی بالایی قرار دارند.

۲) نقش انتقال دهنده ها

میزان ترشح مواد شیمیایی در مغز می تواند موجب پیدایش اختلالات خلقی شود، مانند (سروتونین و نوراپی نفرین) دو انتقال دهنده مهم مغز که افزلایش یا کاهش آن می تواند باعث بروز این اختلال شود.

۳) عوامل ژنتیک

اگر یکی از اعضای خانواده شما به اختلال خلقی مبتلا باشد، شما بیشتر از سایر افراد امکان ابتلا به این اختلال را دارا هستید. البته لازم به ذکر است افرادی نیز هستند که دارای سابقه خانوادگی اختلال خلقی هستند ولی به این اختلال مبتلا نشدند!.

۴) ساختار مغز

ناهنجاری در ساختار مغز نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. مخصوصا در اختلال دوقطبی، عملکرد مغز می تواند نقش زیادی داشته باشد.

۵) خطر هورمونی

متخصصان بر این باورند که هورمون های تیروئید میتوانند تاثیرات زیادی بر عملکرد مغز بزرگسالان بگذارند و اختلالات خلقی هم میتواند با عملکرد غیر طبیعی غده تیروئید مرتبط باشد.

انواع اختلالات خلقی

اختلالات خلقی از دید روان پزشکان به دسته های زیر تقسیم می شود:

1. اختلال افسردگی اساسی:

همه ما در دوران زندگی خود فراز و نشیب هایی داشته ایم و با یک واقعه یا بحران آسیب زا روبرو شده ایم مانند مرگ همسر، از دست دادن شغل، یا بیماری صعب العلاج، با این حال اگر واقعه ی استرس زا به پایان رسید باشد ولی این غم و اندوه هنوز هم در شما ادامه داشته باشد و باعث مانع فعالیت های شما شود باید حتما وضعیت خود را ارزیابی کرده و در صورتی که دچار علائم زیر باشید حتما باید از یک درمانگر متخصص کمک بگیرید.

2. اختلال افسرده خویی:

افسرده خویی، افسردگی مزمن به همراه خلق غمگین است که حداقل دو سال ادامه داشته باشد. اوج ابتلا آن بین  45-59سالگی است. شدت افسردگی خویی از افسردگی اساسی کمتر است.

3. اختلال افسردگی فصلی:

در فصل پاییز و زمستان که روزها کوتاه تر هستند اختلال افسردگی فصلی به وجود می آید، در این فصل ها چون هوا زودتر تاریک میشود، “ملاتونین” که هورمون تاریکی و راه انداز خواب در مغر انسان است افزایش می یابد و باعث بروز افسردگی در افراد مستعد می شود. تاثیر این اختلال در فصل بهار و تابستان ممکن است کمتر شده یا درمان شود.

4. اختلال ملال پیش از قاعدگی:

یکی دیگر از اختلالات خلقی، ملال پیش از قاعدگی می باشد. علائم و نشانه های آن معمولا چند روز پیش از قاعدگی شروع میشود و چند روز پس از قاعدگی بهبود می یابد.

5. اختلال افسردگی پس از زایمان:

افسردگی پس از زایمان یک مشکل شایع و قابل درمان در بانوان است، که تاثیرات گسترده ای بر فرد مبتلا و اعضای خانواده میگذارد.

6. اختلال افسردگی آتیپیک:

افسردگی آتیپیک که به آن افسردگی غیر معمول نیز گفته می شود با نشانه های نباتی معکوس یعنی : پرخوری، پر خوابی و اینکه خلق فرد در اواخر روز بدتر می شود، همراه است.

فرد در این نوع افسردگی دچار افزایش وزن میشود. همچنین بسیار حساس و زود رنج شده و نسبت به طرد شدن بسیار واکنش نشان میدهند. این نوع افسردگی معمولا در دوره نوجوانی آغاز میشود.

7. اختلال اختلال دو قطبی:

اختلال دو قطبی دارای تیپ یک و تیپ دو است و یک بیماری روانی که با تغییرات شدید خلقی همراه است محسوب میشود. و میتواند با افسردگی و یا خلق و خوی بسیار بالا همراه باشد.

8. اختلال ادواری خویی یا سیکلوتایمی:

فردی که به اختلال ادواری خویی مبتلا است معمولا در روابط بین فردی و یا کاری دچار مشکل مشوند. چرا که این افراد دمدمی مزاج و نا مطمئن هستند و دیگران به سختی با آنان کنار می آیند.

علائم و نشانه های اختلالات خلقی

اختلالات خلقی بسته به اینکه از چه نوع باشند علائم و نشانه های مختلفی دارند و در دو دسته خلق پایین و خلق بالا مورد ارزیابی قرار میگیرند، که ابتدا به علائم اختلالی که با خلق پایین همراه هست میپردازیم.

خلق پایین با احساس  افسردگی و کاهش روحیه همراه است، که علائم آن عبارتند از:

• علائم خلق پایین یا افسرده
• بیشتر اوقات احساس نامیدی، ناراحتی و بی ارزش بودن
• بی انرژی و کسل بودن
• تغییر در اشتها
• تغییر در وزن فرد
• فعالیت هایی که در گذشته موجب لذت فرد بودند دیگر برایش لذتی ندارند
• افزایش یا کاهش میزان خواب
• فکر کردن درباره مرگ خود یا دیگران
• مشکل در تمرکز

خلق بالا با احساس سرخوشی و شیدایی همراه است و به آن خلق (مانیک) نیز میگویند که علایم خلق بالا یا مانیک نیز عبارتند از:

• احساس انرژی زیاد و گوش به زنگی بیش از حد
• حرکت یا گفتار سریع
• تحریک پذیری نسبت به افراد یا محیط
• انجام رفتار های پر ریسک مانند: رانندگی بی دقت
• بی قراری و به هم ریختگی
• افزایش غیرطبیعی میزان انجام فعالیت ها و تلاش برای انجام چند فعالیت به طور همزمان
• پرش افکار
• بی خوابی و مشکل در به خواب رفتن

لازم به ذکر است، زمانی این علائم تبدیل به اختلال می شوند که فعالیت های اجتماعی، بین فردی و شغلی را با مشکل مواجه کنند.

درمان اختلالات خلقی

اختلالات خلقی بسیاری از اختلالات را شامل می شود، پس نمیتوانیم به راحتی به یک درمان خاص اشاره کنیم. اما به طور کلی درمانگر از تکنیک های روان درمانی و دارو درمانی استفاده میکند، که معمولا طی درمان از هر دو روش استفاده میشود.

• روان درمانی

روان درمانی در بهبود اختلالات خلقی نقش بسیار مهمی دارد،  در این تکنیک درمانگر به فرد کمک میکند تا با  اختلالات خود کنار بیاید و با آن زندگی کند. مثلا بعضی از رفتارهای خود را که باعث افزایش علائم اختلال می شود را تغییر دهد.

• دارو درمانی

داروهای ضد افسردگی زیادی وجود دارند و ممکن است پزشکتان داروهای مختلفی را برای درمان شما امتحان کند تا سرانجام داروی مناسب برای شما که هم اختلال را کم کند در هم کمترین عوارض جانبی را بر جا بگذارد را پیدا کند.

• سایر درمان های موثر اختلالات خلقی

علاوه بر روان درمانی و دارو درمانی، روش های دیگری نیز وجود دارند مانند: مصرف مکمل های ویتامین D و  یا نور درمانی که با  استفاده از لامپ های مخصوص انجام میشود و در درمان اختلالات خلثی موثر است.

همچنین اصلاح سبک زندگی هم از روش های کمک به بهبود اختلالات خلقی محسوب میشود، مثلا تنظیم خواب، داشتن رژیم غذایی سالم و گنجاندن ورزش در برنامه روزمره نیز در درمان اختلال خلقی تاثیر فوق العاده ای دارد.

شایان ذکر است اگر دچار اختلال خلقی هستید حتما باید برای پیدا کردن درمان مناسب به یک مرکز درمانی معتبر مراجعه کرده با پزشک و یا روانشناس متخصص مشورت کنید و از انجام درمان های خود سرانه بپرهیزید!.

در پایان

درمان و بهبود در اختلالات خلقی نیاز به صبوری دارد اما کاملا قابل درمان است، در این مقاله به بررسی اختلالات خلقی پرداختیم و توضیحات جامع  و کاملی در این خصوص را ارائه کرده ایم، جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت راهنمایی های موثر از مشاوران مجرب میتوانید از طریق این شماره ۰۲۱۶۲۹۹۹۰۶۶ با متخصصین مرکز مشاوره هم اندیشان تماس گرفته و از راهنمایی های مفید در این زمینه بهرمند شوید.

سوالات متداول

اختلالات خلقی چه علائمی دارد؟

اختلال خلقی در دو دسته مختلف به نام خلق پایین و خلق بالا دسته بندی میشود که هر کدام علائم بخصوصی دارند و در این مقاله بطور کامل به این علائم پرداخته ایم.

آیا اختلالات خلقی قابل درمان است؟

بله،اختلالات خلقی قابل درمان است و روش های مختلفی برای درمان آن وجود دارد که توضیحات تکمیلی را در این مقاله خدمت شما ارائه کرده ایم.