چرا خواب می بینیم؟ – دانستنی هایی عجیب و جالب در مورد کابوس و رویا

همه ما خواب می بینیم؛ گاهی سناریوهای بی معنی و گاه با معنی که می تواند به واقعیت تبدیل شود؛ اما چرا خواب می بینیم و رویاها چه زمانی می افتند؟!

خواب و رویا یکی از حوزه های پیچیده و راز آلودی است که دانشمندان بسیار به آن پرداخته اند.

در ادامه مقاله با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه شوید، تا به حقایقی در مورد خواب و رویا و کابوس بپردازیم.

چرا خواب می‌بینیم؟

برخی خواب دیدن را عاملی برای سلامتی ذهن و جسم می دانند؛ برخی نیز آن را بی هدف می پندارند!

در یک پژوهش که برای بررسی تاثیر خواب دیدن بر سلامتی انسان انجام شده بود، افراد را درست در هنگامی که وارد مرحله رم می شدند، از خواب بیدار کردند و مشاهده شد افرادی که به آنها اجازه خواب دیدن داده نشده بود، برخی علایم را بروز می دادند.

این علایم بشرح زیر بودند:

• کاهش مدت زمان تمرکز
• عدم هماهنگی
• اضطراب و تنش
• افسردگی
• استرس زیاد
• افزایش وزن
• ایجاد توهم

محققان خواب دیدن را برای موارد زیر مفید می دانند:

• به حافظه سپردن خاطرات
• پردازش احساسات
• کمک به حل مشکل

نظریه هایی در مورد خواب دیدن

علم در زمینه خواب پیشرفت های زیادی داشته است؛ اما هنوز جواب این سوال برای دانشمندان روشن نیست، که چرا خواب می بینیم؟!

دانشمندان نظریه های متفاوتی در زمینه خواب دیدن دارند. این نظریه ها در طیف وسیعی روانپزشکی، روانشناسی و عصب شناسی را شامل می شود. هیچ نظریه ساده ای وجود ندارد که نقش خواب دیدن را توضیح دهد.

برخی از نظریه ها در خصوص خواب دیدن، عبارتند از:

1. رویا دیدن، نتیجه دیگر فرآیندهای بیولوژیکی در بدن در زمان خوابیدن است.
2. رویا دیدن، ابزاری است که ذهن برای رسیدن به تعادل روانشناختی و عاطفی از آن استفاده می کند.
3. خواب دیدن نوعی آگاهی است، که گذشته و حال را با هم ادغام کرده و به صورت اطلاعات در حال پردازش در می آورد.
4. خواب دیدن، بخشی از آگاهی زمان بیداری است که تجربیات زندگی در آن انعکاس می یابد.
5. خواب دیدن، عملی محافظتی است که مغز از آن برای آماده سازی خود برای روبه رو شدن با خطرات و تهدیدها استفاده می کند.

حقایقی در مورد خواب

خواب، باعث تنظیم فشارخون و متابولیسم شده و عملکرد مغز را بهبود می بخشد و باعث سلامتی بدن می شود؛ ولی تاثیر خواب دیدن چه تاثیری بر شرایط جسمانی فرد دارد هنوز مشخص نیست.

در ادامه به بیان حقایقی در مورد خواب می پردازیم.

عضلات در خواب رم (REM) فلج می شوند.

چرخه خواب انسان 4 مرحله است و در طول خواب مغز 4 حالت مختلف را تجربه می کند.

یکی از این مراحل رم REM است که در آن چشم ها حرکت سریع دارند. مغز هر 90 دقیقه وارد مرحله رم می شود و  رویا دیدن در این مرحله اتفاق می افتد. خواب رم بر خلق و خود و یادگیری انسان نقش اساسی دارد.

در خواب رم چشم ها به حرکت سریع خود ادامه می دهند؛ اما عضلات کاملا از کار می افتند. دسته ای از نورون های مغزی به نام نورون های حرکتی هنگام خواب عضلات را قفل می کند و جلوی حرکات عضلات را می گیرند تا در اثر حرکات ناگهانی و تصادفی دچار آسیب نشوند.

مهارت حل مسئله در خواب دید رشد می یابد.

بسیاری از افراد در خواب های خود توانسته اند کشف های مهمی انجام دهند. خواب ها می توانند منبع الهام بخشی برای بسیاری از یافته ها و اختراعات بشری باشند.

دلیل علمی این مطلب آن است که هنگام خواب مغز در وضعیت نوروفیزیولوژیک (Neurophysiology) خاصی قرار می گیرد، که مغز می تواند جواب مسائل را پیدا کند. مغز در هنگام خواب فعالیت بیشتری دارد و آمادگی زیادی برای حل مسئله دارد.

بیشتر خواب های ما فراموش می شوند.

این یک حقیقت است که ما بسیاری از خواب هایمان را فراموش می کنیم؛ چیزی بیشتر از 95 درصد خواب ها فراموش می شوند.

آمار اسکن مغزی از تعدادی افرادی نشان داد که قسمتی از مغز که مسئول ساختن و حفظ خاطرات است، در مرحله خواب رم (REM) غیرفعال می شود و فرد چیزی از رویاهایش را به یاد نمی آورد.

حقایق دیگری در مورد خواب

• تمام افراد خواب رنگی نمی بینند؛ خواب برای بسیاری از افراد سیاه و سفید است.
• افرادی که نابینای مادرزادی هستند نیز می توانند خواب های تصویری ببینند.
• ما چهره هایی را که حداقل یک بار در زندگی دیده ایم، در خواب هایمان مشاهده می کنیم.
• خواب ها قابلیت کنترل شدن و تغییر روند دارند.
• تجربه ترس در خواب می تواند به فرد کمک کند، تا در زمان بیداری بهتر با مسئله خود روبه رو شود.

رویا چیست؟‌

رویاها، همان داستان ها و تصاویری هستند که مغز ما در حین خواب آنها را می سازد. این رویاها در طی خواب REM اتفاق می افتد و به احتمال زیاد در خاطر ما نخواهند ماند.

مغز در هنگام بیداری دارای منطق است، اما در هنگام خواب سناریوهای خواب بی هیچ منطقی اتفاق می افتد؛ چرا که بخش احساسی مغز مسئول خواب است نه منطقی.

معمولا بیشتر رویاها از افکار روزمره ما ناشی می شوند. در واقع شواهد حاکی از آن است که خواب ها انعکاس کارهای روزانه فرد، گفتگوهایی که به اشخاص در طی روز با افراد دارد و مشکلاتی روزمره آن ها می باشد.

علاوه بر آن ها، رویاها می توانند حاکی از حقایق پنهانی باشند که در ذهن فرد وجود دارد و اطلاعات خوبی از وضعیت روحی فرد می دهد. بنابراین با معنی کردن رویاها می توانیم بینش عمیقی راجع به خود را پیدا کنیم؛ از ترس های خود آگاه شویم و آرزوهایمان را تشخیص دهیم.

زیگموند فرید معتقد بود رویاها مانند پنجره ای به ضمیر ناخودآگاه ما هستند و می توانند حقایقی از جمله افکار و خواسته های ناخودآگاه ذهن ما را آشکار کنند.

عده ای از افراد ممکن است رویاهای مشابهی را ببینند، مانند تعقیب شدن یا افتادن از بلندی؛ اما متخصصان باور دارند که رویاها برای هر فردی منحصر به فرد هستند. بنابراین مراجعه به کتاب تعبیر خواب نمی تواند مفید باشد و متخصص یا روانشناس می تواند خواب را تعبیر کند.

رویا ها چه زمانی رخ می دهند؟

رویا در هر لحظه از خواب می تواند رخ بدهد؛ اما رویای واضح در مرحله خواب رم (REM) رخ می دهد. محققان می گویند ما در طول شب بین 4 الی 6 بار خواب می بینیم.

 کابوس چیست؟

کابوس یا رویای منفی، خواب ترسناک و بدی است که معمولا در خواب رم (REM) رخ می دهد و فرد با حال پریشان از خواب بیدار می شود، این کابوس ها در اثر اضطراب رخ می دهد.

برخی محققان معتقدند بیشتر کابوس ها در اثر تهدیدهایی رخ می دهد، که فرد در طول روز با آن ها سروکار دارد. برخی محققان کابوس را تکرار تهدید می نامند.

دلایل دیگر رخ دادن کابوس عبارتند از:

• استرس
• ضربه های روحی
• مشکلات احساسی
• بیماری ها
• اعتیاد
• واکنش به داروهای خاص

 حقایقی راجع به کابوس

• کابوس ها سعی دارند حقایقی را به شما بگویند. این ضمیر ناخودآگاه شما است که می خواهد پیامی به شما بگوید. زنگ خطر یا تهدیدی که در زمان بیداری آن را نادیده گرفته اید، در هنگام خواب و با مشاهده کابوس سعی در بروز آن دارد. اگر نمی توانید معنای رویاهایتان را بفهمید، بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید.
• کابوس ها غیرواقعی هستند و ممکن است هرگز در زندگی شما اتفاق نیفتند.
• کابوس دایمی می تواند بر اثر اختلال خواب باشد. در اختلال خواب فرد به طور مداوم خواب های وحشتناک می بیند و از خواب می پرد؛ در مورد خوابیدن اضطراب دارد و دچار مشکلات روانی شده باشد.
• افراد بسیاری در طول زندگی خود کابوس را تجربه می‌کنند. با این حال، با توجه به تخمین انجمن خواب آمریکا، فقط حدود ۵ درصد از افراد جامعه اختلال خواب را تجربه می‌کنند.

پژوهش هایی در مورد کابوس

دکتر ماردسن استاد روانشناسی کالج بیکن در لیسبرگ طی تحقیقاتی به نتایج زیر رسیده است:

1- زنان بیشتر کابوس می بینند

کابوس دیدن در زنان بیشتر از مردان اتفاق می افتد. ماردسن این قضیه را به اضطراب در زنان ارتباط داد. علاوه بر آن زنان بیشتر از مردان دچار ترس و سراسیمگی می شوند.

گذشته از آن زنان در مورد کابوس های خود بیشتر از مردان صحبت می کنند.

2- مغز تمرین می کند

با دیدن کابوس، مغز تلاش می کند تا به احساسات پاسخ بگوید و ما را برای مقابله با شرایط ترسناک آماده می کند.

3- کابوس قابل کنترل است

در برخی موارد فرد خواب می بیند؛ اما می تواند رویایش را جهت دهی کند. این مرحله با تمرین بدست می آید و برای درمان اختلال استرس پس از حادثه از آن استفاده می شود.

سخن آخر

خواب و رویا یکی از مسائل پیچیده بشری است که دانشمندان زیادی بر روی آن تحقیق می کنند و بسیاری از دانشمندان هنوز علت این که چرا خواب می بینیم را نیافته اند!

برای اطلاعات بیشتر می توانید با مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید. این مرکز با داشتن مشاوران برجسته به شما در یافتن جواب سوالات و ارتقا کیفیت زندگی، کمک می کنند.

برای استفاده از خدمات مشاوره تلفنی، می توانید با شماره 9099071985 تماس بگیرید و سوالات خود را با مشاوران هم اندیشان مطرح کنید و پاسخ آنها را در کمترین زمان دریافت کنید.

سوالات متداول

آیا افرادی که به صورت مادرزادی نابینا هستند خواب می بینند؟

بله ، این افراد قادر به دیدن خواب های تصویری هستند.

رویا دیدن در چه مرحله ای از خواب اتفاق می افتد؟

در هر مرحله ای از خواب انسان قادر به دیدن رویا است اما رویاهای واضح در زمان خواب رم اتفاق می افتد.

چند درصد از رویاها فراموش می شوند؟

مغز 95 درصد از رویاهای خود را فراموش می کند.

برای یافتن معنای رویاها چه کسی می تواند به ما کمک کند؟

یک روانشناس یا روان درمانگر با تجربه می تواند با توجه به شرایط روحی و جسمی ما، به خوبی خواب ها را تفسیر کند.

هراس شبانه چه فرقی با کابوس دارد؟

هراس شبانه در کودکان دیده می شود و کودک با چشمان باز جیغ می کشد و والدین قادر به بیدار کردن او نیستند. پس از آن کودک چیزی از آنرا به یاد نمی آورد. هراس در مرحله خواب عمیق رخ می دهد. اما در کابوس والدین کودک را بیدار کرده و کودک می تواند در مورد کابوس صحبت کند. کابوس در مرحله  REM رخ می دهد.