اختلال سازگاری (Adjustment disorder) یا اختلال انطباقی چیست؟

Adjustment disorder یا اختلال سازگاری، هنگامی اتفاق می افتد که فردی سه ماه بعد از عامل تنش زا، نسبت به یک یا چند عامل استرس زای روانی – اجتماعی واکنش غیر انطباقی نشان می دهد.

این اختلال شاخه ای از اختلال های مربوط به تروما و استرس زا می باشد. (استرس، فشار های روانی و تنیدگی ها در صورت ادامه پیدا کردن اختلال روانی محسوب می شوند.)

از شما دعوت می کنیم در ادامه مطلب با مرکز مشاوره هم اندیشان همراه شوید تا به بررسی اختلال سازگاری (Adjustment disorder) و نحوه درمان آن بپردازیم.

اختلال سازگاری (اختلال انطباقی) چیست؟

به تعریف ساده تر، اختلال سازگاری یا انطباقی به حالتی گفته می شود که فرد بعد از گذشت چندین ماه از یک اتفاق غم انگیز و استرس زا، هنوز نتوانسته با آن رویداد به درستی کنار بیاید و تنش و استرس آن رویداد هنوز فرد را آزار می دهد و باعث می شود زندگی فرد از حالت نرمال خارج شود.

باید اشاره کرد که ریشه ی بوجود آمدن این اختلال هنوز مشخص نیست.

این اختلال معمولا بعد از اتفاقاتی مثل مشکلات مالی و خشونت آمیز، شکست در روابط عاطفی، بوجود آمدن مشکلات شدید در خانواده، اخراج شدن از مدرسه و یا دانشگاه و به خصوص اخراج شدن از شغل و از دست دادن افراد نزدیک و عزیزان، تصادفات رانندگی و حتی رویداد های بزرگ بعد از بلایای طبیعی، همه این ها و خیلی از مسائلی که ممکن است روان فرد را بهم بریزد، می توانند باعث اختلال سازگاری یا انطباقی بشوند.

این اختلال ممکن است هم در بزرگسالان و هم نوجوانان و کودکان اتفاق بیفتد. نکته ی قابل توجه درباره ی این اختلال این است که در خانم ها دو برابر مردان رخ می دهد و در زنان متاهل نسبت به زنان مجرد بیشتر است.

انواع اختلال سازگاری (انطباقی)

بر اساس اختلالات استرس زا، اختلال سازگاری شش نوع مختلف دارد و هرکدام از این شش نوع علائم متفاوتی نشان می دهند.

این شش نوع عبارتند از:

1. دارای روحیه ی افسرده
2. اضطراب
3. اضطراب و افسردگی هم زمان
4. اختلال در رفتار
5. مشکلات احساس رفتاری
6. نامشخص

اختلال سازگاری یا همان انطباقی چند نوع فرعی نیز دارد که عبارتند از:

• افسرده خویی
• اختلال و اضطراب جدایی در کودکان
• اختلال سلوک

همچنین اختلال انطباقی از نظر مدت بروز علائم هم به دو نوع متفاوت تقسیم می شود که بشرح زیر است:

• نوع حاد

نشانه های این نوع بیشتر از شش ماه یا کمتر باقی می ماند. این علائم بعد از اتمام شرایط ناگوار و استرس زا باید بهبود پیدا بکند.

• نوع مزمن یا پایدار

نشانه های این نوع بیش از شش ماه باقی می ماند. این مورد مشکلاتی را برای زندگی فرد بوجود می آورد و فرد سختی هایی را متحمل می شود.

علائم و نشانه های اختلال سازگاری چیست؟

نشانه های اختلال سازگاری لزوما بلافاصله بعد از حادثه نمایان نمی شود. امکان دارد بین عامل استرس زا و بروز نشانه ها تا 3 ماه فاصله باشد. نشانه های این اختلال در هر فردی به صورت خاص بروز داده می شود.

ممکن است یک عامل، برای مثال اضطراب در یک بیمار A بیشتر و در بیمار B کمتر باشد. هم چنین سن نیز در شدت نشانه ها موثر خواهد بود.

لازم به ذکر است در بزرگسالان نشانه های روانی مثل افسردگی، اضطراب ذهنی و در کودکان و سالمندان نشانه های جسمی مثل درد داشتن بدون دلیل شایع تر می باشد.

به طور کلی نشانه های این اختلال عبارت است از:

1. ناراحتی، ناامیدی، عصبی بودن و گریه کردن
2. داشتن رفتار های تهاجمی مثل رانندگی بی پروا
3. کمبود خوشحالی و لذت
4. اضطراب های طولانی مدت
5. نگرانی و دلهره و دلشوره
6. مشکل داشتن در خواب (اختلال خواب)
7. مشکل داشتن در تمرکز
8. افکار پر خطر مثل خودکشی و اعتیاد
9. دور شدن از خانواده و دوستان، انزوا طلبی
10. انجام ندادن کارهای روزمره
11. بی توجهی به درس یا شغل
12. انقباض و لرزش ماهیچه ها

نحوه درمان اختلال سازگاری چیست؟

به محض اینکه علایمی از اختلال سازگاری (Adjustment disorder) را متوجه می شوید، سریعا به روانشناس مراجعه کنید.

باید اشاره کرد هرچه از مدت زمان شروع علائم بگذرد، ممکن است شدت اختلال افزایش پیدا کند. اگر هم شدت اختلال افزایش پیدا بکند و درمان شروع نشود فرد بیمار دچار اختلال ها و مشکلات روانی دیگر نیز می شود.

اگر خودتان یا یکی از نزدیکان شما به این اختلال دچار شده اید، جای نگرانی نیست. این اختلال چه با مراجعه به روانشناس و چه با مصرف دارو قابل درمان است.

اولین قدم برای درمان مراجعه به روانشناس یا روانپزشک می باشد. طول دوره ی درمان و تعداد دفعات مراجعه به تراپیست و اینکه چه داروهایی و با چه شدت دز هایی تجویز و مصرف بشود، بستگی به علائم بیمار دارد.

ممکن است دوره ی درمان بیمار کوتاه مدت یا بلند مدت باشد. در هنگام مراجعه به پزشک به تمام سوالات او با دقت تمام پاسخ بدهید تا پزشک بتواند روند درمان را به بهترین نحو جلو ببرد.

موردی که نزدیکان و خود بیمار در روند درمان باید بدانند این است که درمان این اختلال با جلسات تراپی و با کمک روانشناس نتایج بهتر و موثر تری از مصرف قرص و داروهای ضدافسردگی خواهد داشت.

در روان درمانی از روش هایی مثل: درمان شناختی رفتاری، درمان رفتاری، درمان های روان پویشی و گروه درمانی استفاده می شود.

در پایان

بسیاری از بیماری های روانی علایمی نزدیک به هم دارد که ممکن است تفکیک آن ها از هم برای فرد غیرمتخصص ممکن نباشد. برای تشخیص درست و درمان، بهتر است از یک روانشناس باتجربه کمک بگیرید

اگر علایمی شبیه به آن چه در این مقاله گفته شده در خود یا نزدیکان خود مشاهده کردید، می توانید با مرکز مشاوره هم اندیشان تماس بگیرید.  این مرکز با اتکا به روانشناسان باتجربه خود، به شما در تشخیص درست و درمان آن کمک می کند.

برای دریافت مشاوره تلفنی با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

با فردی که دچار اختلال سازگاری (انطباقی) است باید چگونه رفتار کرد؟

هم خود فرد بیمار و هم افراد اطراف او باید بدانند که این بیماری صد در صد قابل درمان است. به خاطر داشته باشید با بیمار بسیار آرام و ملایم رفتار کنید. هرگونه عوامل استرس زا و تنش زا را از او دور نگهدارید. در اتفاقات ناگوار و ناراحت کننده ای که برایش بوجود می آید، همواره از او مراقبت کنید و به او دلداری بدهید (حمایت عاطفی). با کمک و مشورت پزشک به بیمار یادگیری مهارت های مقابله با استرس را بیاموزید.

چه دلایلی باعث ایجاد اختلال سازگاری می شود؟

دلایل بوجود آمدن این اختلال و بسیاری از اختلال های دیگر هنوز هم کاملا برای روانشناسان و روانپزشکان مشخص نشده است. مانند سایر بیماری های ذهنی، دلیل ایجاد این بیماری پیچیده است؛ اما به طور کلی در مرحله ی اول عوامل ژنتیکی و وراثتی، تجربیات بد در محیط زندگی، خلق و خو و تغییرات طبیعی و شیمیایی در بوجود آمدن این اختلال موثرند.

چه اتفاقات و رویداد هایی در زندگی باعث اختلال سازگاری در یک فرد می شود؟

هر رویدادی که برای یک فرد استرس بیش از اندازه ایجاد کند؛ حتی اگر رویداد مثبتی باشد.

آیا مشخص است که چه کسانی ممکن است به این اختلال دچار بشوند؟

خیر؛ هیچ راهی برای تشخیص اینکه چه کسی ممکن است به این اختلال دچار بشود یا نشود، وجود ندارد.

عوارض اختلال سازگاری (انطباقی) چیست؟

این افراد ممکن است دچار اعتیاد بشوند، به همین دلیل است که توجه به آن ها و رفتار مناسب اهمیت دارد. این اختلال ممکن است باعث انزواطلبی بیش از اندازه ی این بیماران بشود.